शेळीपालन व्यवसाय कसा सुरु करावा । How to Start Goat Farming Business Plan in Marathi

शेळीपालन व्यवसाय कसा सुरु करावा How to Start “Goat Farming Business Plan in Marathi” Small Business Ideas Marathi (India, Osmanabadi, Jamunapuri, Beetle Goat, Shiroi, African Boer, Course, Profit, Loss) #smallbusinessideasmarathi

How to Start Goat Farming Business Plan in Marathi (शेळीपालन व्यवसाय कसा सुरु करावा)

Goat Farming Business Plan in Marathi: शेळी पालन व्यवसाय कसा सुरु करावा मराठी माहिती. शेळी पालन व्यवसाय हा एक फायदेशीर व्यवसाय आहे. या व्यवसायातून भरपूर नफा कमावला जाऊ शकतो. शेतीबरोबरच शेळीपालन हे सहज करता येऊ शकते शेतीच्या कामासोबत पशुपालन करणारे अनेक शेतकरी आहेत. कोणताही व्यक्ती हा व्यवसाय सहज आणि सोप्या पद्धतीने सुरू करू शकते. भारतामध्ये हा व्यवसाय करणे खूप सोपे आहे कारण की भारता शेतीप्रधान देश आहे त्यामुळे शेतीसोबतच शेळीपालन देखील हा व्यवसाय केला जाऊ शकतो.

Goat Farming Business Plan India

Goat Farming Business Plan India: जर तुम्ही भारतामध्ये शेळीपालन व्यवसाय करण्याचा विचार करत असाल तर हा विचार खूपच चांगला आहे कारण की शेळीपालन हा खूपच कमी किमतीमध्ये चालू करता येणारा व्यवसाय आहे. शेळी पालन करण्यासाठी थोडीशी जागेची आवश्यकता असते शेतकरी हा बिजनेस सहज आणि सोप्या पद्धतीने करू शकतात. शेळी पालन करण्यासाठी जास्त भांडवलाची आवश्यकता नसते. शेळी उत्पादनाचा खर्च देखील कमी येतो त्यामुळे हा व्यवसाय नेहमीच फायदेशीर असतो. चला तर जाणून घेऊ या भारतामध्ये शेळी पालन कसे करावे.

भारतामध्ये शेळीपालन हा एक फायदेशीर व्यवसाय आहे, कारण शेळीच्या मांस आणि दुधाला सतत मागणी असते. शेळीपालन व्यवसाय सुरू करण्यासाठी आवश्यक प्रारंभिक गुंतवणूक तुलनेने कमी आहे आणि शेळ्यांची काळजी घेणे तुलनेने सोपे आहे. योग्य व्यवस्थापनाने शेळीपालन व्यवसाय खूप फायदेशीर होऊ शकतो.

भारतामध्ये शेळीपालन व्यवसाय सुरू करण्याचे काही फायदे येथे आहेत:

• शेळीचे मांस आणि दुधाला जास्त मागणी: भारताची लोकसंख्या मोठी आहे, आणि शेळीच्या मांस आणि दुधाला सतत मागणी असते. याचा अर्थ असा की शेळीच्या उत्पादनांना चांगली बाजारपेठ आहे आणि तुम्ही तुमची उत्पादने नफ्यात विकू शकता.
• कमी प्रारंभिक गुंतवणूक: शेळीपालन व्यवसाय सुरू करण्यासाठी आवश्यक प्रारंभिक गुंतवणूक तुलनेने कमी आहे. तुम्हाला काही शेळ्या, चारा आणि घर खरेदी करावे लागेल, परंतु एकूण खर्च प्रतिबंधात्मक नाही.
• काळजी घेणे सोपे: शेळ्यांची काळजी घेणे तुलनेने सोपे आहे.
• उच्च नफा मार्जिन: योग्य व्यवस्थापनाने शेळीपालन व्यवसाय खूप फायदेशीर होऊ शकतो. शेळीचे मांस आणि दुधासाठी नफ्याचे प्रमाण जास्त आहे आणि तुम्ही तुमच्या गुंतवणुकीवर चांगला परतावा मिळण्याची अपेक्षा करू शकता.

जर तुम्ही भारतामध्ये शेळीपालन व्यवसाय सुरू करण्याचा विचार करत असाल, तर सुरुवात करण्यासाठी तुम्हाला काही गोष्टी करण्याची आवश्यकता आहे:

• तुमचे संशोधन करा: तुम्ही शेळ्या खरेदी करण्यास सुरुवात करण्यापूर्वी, तुम्हाला तुमचे संशोधन करावे लागेल आणि शेळ्यांच्या विविध जाती, त्यांच्या आहाराची आवश्यकता आणि त्यांच्या आरोग्याच्या गरजा जाणून घ्याव्या लागतील. तुम्ही तुमच्या क्षेत्रातील शेळीचे मांस आणि दुधाच्या बाजारपेठेचे संशोधन देखील केले पाहिजे.
• योग्य जागा निवडा: तुमच्या शेळी फार्मचे स्थान महत्त्वाचे आहे. तुम्हाला चांगल्या दर्जाच्या पाण्याची उपलब्धता असलेले स्थान निवडण्याची आवश्यकता आहे आणि ते बाजारापासून फार दूर नाही जेथे तुम्ही तुमची उत्पादने विकू शकता.
• आवश्यक परवानग्या मिळवा: शेळीपालन व्यवसाय सुरू करण्यापूर्वी तुम्हाला सरकारकडून आवश्यक परवानग्या मिळणे आवश्यक आहे.
• शेळ्या खरेदी करा: एकदा तुम्हाला योग्य जागा सापडली आणि आवश्यक परवानग्या मिळाल्या की, तुम्ही शेळ्या खरेदी करण्यास सुरुवात करू शकता. तुम्ही निरोगी आणि चांगल्या जातीच्या शेळ्या निवडाव्यात.
• योग्य काळजी द्या: एकदा तुमच्याकडे तुमच्या शेळ्या झाल्या की, तुम्ही त्यांची योग्य काळजी घेतली पाहिजे. यामध्ये त्यांना पुरेसे अन्न, पाणी आणि निवारा प्रदान करणे समाविष्ट आहे. आपण त्यांना लसीकरण करून आणि कोणत्याही आजारावर उपचार करून त्यांना निरोगी ठेवण्याची आवश्यकता आहे.
• आपण या चरणांचे अनुसरण केल्यास, आपण भारतामध्ये शेळीपालन व्यवसाय सुरू करू शकता जो फायदेशीर आणि यशस्वी आहे.

भारतामध्ये शेळीपालन व्यवसाय सुरू करण्यासाठी येथे काही अतिरिक्त टिप्स:

• लहान सुरुवात करा: जर तुम्ही शेळीपालनासाठी नवीन असाल, तर लहान सुरुवात करणे चांगली कल्पना आहे.
• इतर शेळीपालकांसह नेटवर्क: भारतामध्ये इतर अनेक शेळीपालक आहेत जे तुम्हाला सल्ला आणि समर्थन देऊ शकतात. या शेतकर्‍यांशी नेटवर्किंग हा व्यवसायाबद्दल जाणून घेण्याचा आणि तुम्हाला जेव्हा गरज असेल तेव्हा मदत मिळवण्याचा उत्तम मार्ग असू शकतो.
• धीर धरा: यशस्वी शेळीपालन व्यवसाय तयार करण्यासाठी वेळ लागतो. रातोरात श्रीमंत होण्याची अपेक्षा करू नका. फक्त तुमच्या शेळ्यांची चांगली काळजी घेण्यावर आणि तुमच्या उत्पादनांचे मार्केटिंग करण्यावर लक्ष केंद्रित करा आणि शेवटी तुम्ही यशस्वी व्हाल.

शेळीच्या जातीची यादी

आपल्या देशात विविध जातीच्या शेळ्या आढळतात त्यांची नावे खालील आहे. यापैकी कोणती शेळीच्या जातीच्या मदतीने तुम्हाला ‘शेळी पालन व्यवसाय’ सुरू करायचा आहे या बद्दल थोडीशी माहिती.

उस्मानाबादी शेळी पालन: Osmanabadi Goat Farming

शेळीची ही जात दूध आणि मांस दोन्ही साठी वापरली जाते. या जातीची शेळी महाराष्ट्र मध्ये आढळते. साधारणपणे या जातीच्या शेळ्या वर्षातून दोनदा प्रजनन कार्य करतात. या पुनरुत्पादन प्रक्रियेदरम्यान जुळे किंवा तिप्पट देखील मिळू शकतात.

उस्मानाबादी शेळी किंमत: उस्मानाबादी शेळीचा भाव 260 रुपये प्रति किलो तर बोकडा दार 300 रुपये प्रति किलो आहे.

जमुनापुरी शेळी पालन: Jamunapuri Goat Farming

जमुनापुरी जातीच्या शेळ्या दुधाच्या बाबतीत खूप चांगले असतात या जातीची शेळी इतर जातींच्या शेळ्या पेक्षा चांगले दूध देते. ही उत्तर प्रदेशातील एक जात आहे. या जातीच्या शेळीचे प्रजनन वर्षातून एकदाच होते तसेच या शेळीपासून जुळी मुले जन्माला येण्याची शक्यता फारच कमी असते. या जातीच्या बोकडाची किंमत 300 रुपये प्रति किलो असून शेळीची किंमत 400 रुपये प्रति किलो आहे.

बिटल शेळी पालन: Beetle Goat Farming

या जातीची शेळी पंजाब आणि हरियाणा मध्ये आढळते. जमनापुरी नंतर दूध देण्याच्या दृष्टीने ही शेळी खूप चांगली आहे त्यामुळे त्याचा दुधासाठी वापर केला जातो. मात्र शेळीच्या या जातीपासून जुळी मुळे जन्माला येण्याची शक्यता फार कमी असते. या जातीच्या बोकडाची किंमत 200 रुपये प्रति किलो असून शेळीची किंमत 250 रुपये आहे.

शिरोई शेळी पालन: Shiroi Goat Farming

या शेळी दूध आणि मांस दोन्ही मिळवण्यासाठी वापरले जाते. ही राजस्थानी जात आहे. सर्वसाधारणपणे या जातीच्या शेळ्या वर्षातून दोनदा प्रजननचे काम करते. या जातीच्या शेळ्यांमध्ये जोड्या मुलांची अपेक्षा कमी असते. या जातीच्या बोकडाची किंमत 325 रुपये प्रति किलो असून शेळीची किंमत 400 रुपये किलो आहे.

आफ्रिकन बोर शेळी पालन: African Boer Goat Farming

या जातीच्या शेळी चा उपयोग मास मिळवण्यासाठी केला जातो. या जातीच्या शेळी चे वैशिष्ट्य म्हणजे त्यांचे वजन कमी वेळात खूप वाढते त्यामुळे त्यांच्यापासून अधिक फायदे मिळतात तसेच या जातीच्या शेळ्या अनेक जुळी मुले जन्माला घालतात. या कारणास्तव आफ्रिकन बोर च्या शेळ्यांना बाजारात मागणी जास्त आहे या जातीच्या बोकडाची किंमत 350 रुपये प्रति किलो ते 1500 रुपये प्रति किलो आणि शेळी ची किंमत प्रति किलो 700 ते 3500 रुपये प्रति किलो आहे.

शेळीपालनासाठी आवश्यक जागा

शेळीपालनासाठी जागेची आवश्यकता असते या कामासाठी ठिकाण निवडणे खूप महत्त्वाचे असते.

जागेची निवड: सर्वप्रथम शेळीपालनासाठी अशी जागा निवडावी जी शहराच्या बाहेर म्हणजेच ग्रामीण भागात असेल. अशा ठिकाणी शहरातील प्रदूषण आणि अनावश्यक आवाजापासून शेळी सुरक्षित राहतील.

शेडचे बांधकाम: शेळीपालनासाठी निवडलेल्या ठिकाणी शेड बांधावे लागेल. शेड बांधताना त्याची उंची किमान दहा फूट ठेवावी. हवा सहज येईल अशा पद्धतीने शेड बांधणी करावी.

शेळ्यांची संख्या: शेळीपालनासाठी शेडमध्ये किमान एक युनिट असावे लक्षात ठेवा कि पाळण्यात आलेल्या सर्व शेळ्या एकाच जातीच्या असाव्यात.

पिण्याचे पाणी: शेळ्यांना पिण्याचे पाणी स्वच्छ द्या. ही सुविधा शेडच्या आत कायमस्वरूपी करता येईल अशी व्यवस्था करा.

शेळ्यांच्या संख्येवर नियंत्रण ठेवा: शेडमध्ये जितक्या शेळ्या सहज पाळल्या जाऊ शकतात इतकेच शेळ्या ठेवा.

शेळी आजार व उपचार

पाळलेल्या शेळ्यांना विविध प्रकारचे रोग होऊ शकतात. शेळीला होणारे रोग खालीलप्रमाणे आहेत. हे रोग टाळण्यासाठी लसीकरण करावे.

पायाचे आणि तोंडाचे आजार: पाय आणि तोंडाचे आजार अनेकदा शेळ्यांमध्ये आढळतात लसीच्या मदतीने हा आजार टाळता येतो. या रोगाची लस तीन ते चार महिन्याच्या वयाच्या शेळ्यांना दिली जाते. या लसीचा चार महिन्यानंतर बुस्टर डोस आवश्यक आहे. ही लस दर सहा महिन्यांनी पुन्हा वृत्ती केली जाते.

शेळी प्लेग: प्लेग हा शेळ्यांसाठी अत्यंत धोकादायक रोग आहे. या रोगामुळे मोठ्या प्रमाणात शेळ्यांचा मृत्यू होऊ शकतो. तथापि या रोगाचा प्रतिबंध लसच्या मदतीने केला जाऊ शकतो. या रोगापासून शेळीचे संरक्षण करण्यासाठी पहिले लस चार महिने वयाची असताना दिली जाते त्यानंतर ही लस चार वर्षाच्या अंतराने शेळ्यांना द्यावी लागते.

शेळी पोक्स: शेळी पोक्स हा देखील अतिशय धोकादायक आजार आहे. या रोगापासून शेळ्यांचे संरक्षण करण्यासाठी प्रथमच तीन ते पाच महिने वयाच्या शेळ्यांना लसीकरण करणे आवश्यक आहे. ही लस दरवर्षी शेळ्यांना द्यावी लागते.

हेमोरॅजिक सेप्टिसीमिया: हा मोठा रोग नसला तरी शेळ्यांना खूप हानी पोहोचवते. या रोगाच्या प्रतिबंधासाठी पहिली लस शेळीच्या जन्मानंतर 3 ते 6 महिन्यांच्या दरम्यान द्यावी लागते. त्यानंतर ही लस दरवर्षी द्यावी लागते. पावसाळ्यापूर्वी ही लस देणे योग्य आहे.

अँथ्रॅक्स: हा एक प्राणघातक आजार आहे, जो प्राण्यांपासून माणसाकडेही पसरू शकतो. म्हणून, या रोगाचा प्रतिबंध करणे आवश्यक आहे. या रोगाच्या प्रतिबंधासाठी, पहिली लसीकरण शेळीच्या 4 ते 6 महिन्यांच्या वयात केले जाते. त्यानंतर ही लस दरवर्षी द्यावी लागते.

शेळी पालन खर्च

शेळी पालन करण्यासाठी तुम्हाला फार्म उभरण्याची गरज असते. फार्म उभारण्याचा खर्च तुम्हाला किती शेळ्या सहा फार्म सुरू करायचा आहे यावर अवलंबून असते. येथे एका युनिट शेळ्यांची एकूण किंमत दिलेली आहे.

साधारणपणे एका शेळीचे वजन 25 किलो असते. त्यामुळे 300 रुपये प्रति किलो दराने शेळीची किंमत 7,500 रुपये आहे.
तसेच 30 किलोच्या शेळीची एकूण किंमत 7,500 रुपये प्रति किलो 250 रुपये आहे.
एका युनिटमध्ये एकूण 50 शेळ्या आणि 2 शेळ्या आहेत. त्यामुळे एक युनिट शेळी खरेदीची एकूण किंमत असेल.

इतर शेळीपालन खर्च

• साधारणपणे शेड बांधण्यासाठी प्रति चौरस फूट १०० रुपये खर्च येतो. पाणी, वीज इत्यादींसाठी वर्षाला 3000 रुपयांपर्यंत खर्च होतो. शेळ्यांचे एक युनिट चारण्यासाठी दरवर्षी 20,000 रुपये लागतात.
• शेळ्यांचा विमा उतरवायचा असेल तर त्यासाठी एकूण खर्चाच्या ५% रक्कम खर्च करावी लागते. उदाहरणार्थ, जर शेळ्यांच्या एका युनिटची एकूण किंमत 3,90,000 रुपये असेल, तर त्यातील 5% विम्यासाठी म्हणजे एकूण 1,9500 रुपये खर्च करावे लागतील.
• शेळ्यांच्या एका युनिटसाठी एकूण लस आणि वैद्यकीय खर्च 1,300 रुपये आहे.
• याशिवाय कामासाठी मजुरांची नियुक्ती केल्यास वेगळे पैसे द्यावे लागतील.
• 1 वर्षाचा एकूण खर्च: वरील सर्व खर्च जोडल्यास वर्षभरात शेळीपालनाचा एकूण खर्च रु.8 लाखापर्यंत येतो.

शेळीपालन नफा की तोटा (Profit or Loss)

या व्यवसायात, तुम्हाला दरमहा नफा मिळू शकत नाही. मात्र, बकरी ईद अशा अनेक सणांच्या निमित्ताने या बोकडांची मागणी खूप वाढते. सुरुवातीच्या टप्प्यात हा नफा वर्षाला सुमारे दीड ते दोन लाख रुपये आहे. हा नफा दरवर्षी वाढत जातो. शेळ्या जितकी जास्त पिल्ले काढतील तितका जास्त नफा मिळतो.

सरकारकडून पाठिंबा

कृषी व पशुसंवर्धनाला चालना देण्यासाठी शासनाकडून विविध योजना राबविल्या जातात. हरियाणा सरकारने मुख्यमंत्री भेड पालक उत्थान योजना देखील सुरू केली आहे, ज्यामुळे तुम्ही तुमच्या राज्यात सुरू असलेल्या अशा योजना शोधू शकता आणि त्यांचा लाभ घेऊ शकता. याशिवाय नाबार्डकडूनही तुम्हाला आर्थिक मदत मिळू शकते. त्यामुळे नाबार्डमध्ये अर्ज करून कर्ज व अनुदान मिळू शकते.

Goat Farming Course in Pune

Mitcon Goat Farming Course Pune Information in Marathi: जर तुम्ही महाराष्ट्राचे नागरिक असाल आणि त्यामध्ये तुम्ही पुण्यासारख्या शहरांमध्ये राहत असाल आणि तुमची इच्छा आहे की शेळीपालन व्यवसाय करावा त्यासाठी तुम्हाला शेळी पालनाचा कोर्स करायचा आहे तर त्यासाठी तुम्ही पुण्यातील मिटकॉन (Mitcon) या संस्थेतून शेळीपालन कसे करावे? हा कोर्स करू शकता. हा कोर्स खूपच कमी किमतीमध्ये तुम्हाला मिळेल त्यामुळे शेळी पालन करण्यासाठी तुम्हाला कोणत्याही समस्या येणार नाही त्या सोबतच Mitcon हे तुम्हाला एक सर्टिफिकेट देते ज्यामुळे तुम्ही सरकारी अनुदान देखील घेऊ शकता.

हे पण वाचा…

झोमॅटो व्यवसाय कसा करावा?
पाणी पुरी व्यवसाय कसा सुरु करावा?

How to Start Goat Farming Business Plan in Marathi