आंतरराष्ट्रीय नाणेनिधी संपूर्ण माहिती – IMF Information in Marathi

IMF Information in Marathi: आजच्या आर्टिकलमध्ये आपण आंतरराष्ट्रीय नाणेनिधी म्हणजेच (IMF) बद्दल माहिती जाणून घेणार आहोत. जागतिक आर्थिक सहकाऱ्याला चालना देण्यासाठी आर्थिक स्थिरता सुरक्षित करण्यासाठी तसेच आंतरराष्ट्रीय व्यापार सुरू करण्यासाठी आणि उच्च रोजगार आणि शाश्वत आर्थिक वाढीस प्रोत्साहन देण्यासाठी तसेच जगभरातील गरिबी कमी करण्यासाठी काम करत असलेली संघटना आहे.

• आंतरराष्ट्रीय नाणेनिधीची स्थापना 27 डिसेंबर 1945 ला वाशिंग्टन डीसी मध्ये झाली.

आयएमएफची निर्मिती – IMF Information in Marathi

महामंदी दरम्यान आंतरराष्ट्रीय आर्थिक सहकार्य खंडित झाल्यामुळे आयएमएफ चा विकास झाला, ज्याचा उद्देश आर्थिक वाढ सुधारणे आणि जगभरातील गरिबी कमी करणे हे होते.

इंटरनॅशनल मॉनिटरी फंड (IMF) ची स्थापना सुरुवातीला 1944 मध्ये ब्रेटन वुड्स परिषदेत करण्यात आली होती. युद्धानंतर आंतरराष्ट्रीय आर्थिक सहकार्याच्या आराखड्यावर चर्चा करण्यासाठी परिषदेत 45 सरकारी प्रतिनिधी उपस्थित होते IMF 27 डिसेंबर 1945 रोजी कार्यवर्णित झाली आणि 29 सदस्य देशांनी या कराला ला बांधील होण्याची सहमती दर्शवली. एक मार्च 1947 रोजी आर्थिक कामकाज सुरू झाले. सध्या आयएमएफ मध्ये 189 सदस्य देश आहेत आज आंतरराष्ट्रीय आर्थिक व्यवस्थेमध्ये आयएमएफ ही एक महत्त्वाची संस्था आहे. राष्ट्रीय आर्थिक सार्वभौमत्व आणि मानव कल्याण कर जास्तीत जास्त काम करण्यासोबत आंतरराष्ट्रीय भांडवलाची पुनर्बांधणी करण्यावर लक्ष केंद्रित करते.

आंतरराष्ट्रीय नाणेनिधी म्हणजे काय?

आंतरराष्ट्रीय नाणेनिधी आय एम एफ एक आंतरराष्ट्रीय संस्था आहे जे जागतिक आर्थिक वाढ आणि आर्थिक स्थिरता याला प्रोत्साहन देते. आंतरराष्ट्रीय व्यापाराला प्रोत्साहन देणे आणि गरिबी कमी करणे याचे प्रमुख कार्य आहे. सदस्य देशांचा कोटा हा आयएमएफ निर्णयांमध्ये मतदानाचा शक्तिशाली प्रमुख निर्धारक असतो. आयएमएच्या मतांमध्ये प्रति एक लाख स्पेशल ड्राइंग राईट SDR कोटा अधिक मूलभूत हक्कांचा समावेश होतो (SDRS) हे आंतरराष्ट्रीय प्रकारचे चलन आहे जे IMF सदस्य देशांच्या विद्यमान चलन साठ्यात पूरक म्हणून तयार केलेले आहे.

IMF चे ध्येय जागतिक आर्थिक वाढ आणि आर्थिक स्थिरता आंतरराष्ट्रीय व्यापाराला प्रोत्साहन देणे आणि जगातील गरिबी कमी करणे आहे.

IMF ची स्थापना ब्रेटेन वूड्स कराराचा भाग म्हणून 1945 मध्ये झाली ज्याने निश्चित विनिमय दरांवर परिवर्तनीय चलनाची प्रणाली सुरू करून आंतरराष्ट्रीय आर्थिक सहकाऱ्याला प्रोत्साहन देण्याचा प्रयत्न केला.

आंतरराष्ट्रीय नाणेनिधी म्हणजे इंटरनेशनाल मॉनेटरी फंड आहे ही संस्था सध्या 189 सदस्य देशांनी बनलेली आहे यापैकी प्रत्येकाचे आर्थिक महत्त्वाच्या प्रमाणात आयएमएच्या कार्यकारी मंडळावर प्रतिनिधित्व आहे कोटा IMF चा निर्णय मतदान शक्ती निर्णय मत आहे IMF मध्ये SDR100,000 अधिक मूलभूत मते सर्व समान सर्व सदस्यांसाठी समान असतात.

आंतरराष्ट्रीय नाणेनिधी चे उद्दिष्ट काय आहे?

आंतरराष्ट्रीय आर्थिक सहकाऱ्याला चालना देण्यासाठी आंतरराष्ट्रीय व्यापार समक्ष करण्यासाठी आर्थिक स्थिरता प्राप्त करण्यासाठी उच्च रोजगाराला चालना देण्यासाठी जगातील गरिबी कमी करण्यासाठी आणि आर्थिक वाढ टिकवण्यासाठी IMF पुढाकार म्हणून विकसित करण्यात आली होती. सुरुवातीला जागतिक पेमेंट सिस्टम पुन्हा कार्यवार्णित उद्दिष्ट असलेले 29 देश होते आज या संस्थेचे 189 सदस्य आहे आंतरराष्ट्रीय नाणेनिधी आयएमएफ ची मुख्य उद्दिष्टे खालील नमूद केलेली आहे.

आयएमएफच्या वेबसाईट वर जागतिक आर्थिक सहकार्य वाढवणे, आर्थिक सुरक्षितता स्थरिता सुरक्षित करणे, आंतरराष्ट्रीय व्यापार संघटनेने उच्च रोजगार आणि शाश्वत आर्थिक वाढीस प्रोत्साहन देणे आणि जगात जगभरातील गरिबी कमी करणे असे त्यांचे ध्येय वर्णन केलेले आहे.

• जगाचे जागतिक आर्थिक सहकार्य सुधारणे आणि प्रोत्साहन देणे.
• विनिमय दर स्थिरता काढून टाकून किंवा कमी करून आर्थिक स्थिरता सुरक्षित करण्यासाठी संतुलित.
• आंतरराष्ट्रीय व्यापार सुरू करण्यासाठी.
• आर्थिक सहाय्य आणि शाश्‍वत आर्थिक वृद्धी दाराचे उच्च रोजगाराला प्रोत्साहन देणे.
• जगातील गरिबी कमी करण्यासाठी.

आंतरराष्ट्रीय नाणेनिधीची कार्ये

आयएमएफ मुख्यतः सदस्य देशांना क्रेडिट प्रधान करण्यासोबत आंतरराष्ट्रीय चलन व्यवस्थेवर देखरेख करण्यावर लक्ष केंद्रित करणे आंतरराष्ट्रीय नाणे निधीची कार्य तीन प्रकारांमध्ये विभागणी जातात.

नियामक कार्य

IMF विनायक संस्था म्हणून कार्य करते आणि कराच्या कलमाच्या नियमानुसार ते विनिमय दर धोरणासाठी आचारसहिता आणि चालू खात्यातील व्यवहारासाठी देय निर्बंध लागू करण्यावर देखील लक्ष केंद्रित करते.

आर्थिक कार्य

सदस्य देशांना अल्पकालीन आणि मध्यम मुदतीच्या बॅलन्स पेमेंट (BOP) असंतुलनाची पूर्तता करण्यासाठी आर्थिक सहाय्य आणि संसाधने प्रदान करते

सल्लागार कार्य

सदस्य देशांसाठी अंतरराष्ट्रीय सहकार्याचे केंद्र आहे हे सल्लागार आणि तांत्रिक सहाय्य स्त्रोत म्हणून देखील कार्य करते.

पाळत ठेवणे

IMF अर्थव्यवस्था आंतरराष्ट्रीय व्यापार आणि एकूण जागतिक अर्थव्यवस्थेवर मोठ्या प्रमाणावर डेटा गोळा करते. राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय स्तरावर नियमितपणे अद्यायावत आर्थिक अंदाज देखील प्रदान करते, वर्ल्ड इकॉनोमिक औटलुक मध्ये प्रकाशित झालेल्या या अंदाजामध्ये आर्थिक तसेच व्यापारी वाढीची शक्यता आर्थिक स्थितीवर होणाऱ्या परिणामाचा दीर्घ चर्चा करण्यात येते.

क्षमता बांधणी

आयएमएच्या त्यांच्या क्षमता निर्माण करणारे कार्यक्रमाद्वारे सदस्य देशांना तांत्रिक सहाय्य प्रशिक्षण आणि धोरण सल्ला देते या कार्यक्रमांमध्ये डेटा संकलन आणि विशेषणाचे प्रशिक्षण समाविष्ट आहे जे राष्ट्रीय आणि जागतिक अर्थव्यवस्थांवर देखरेख ठेवण्याच्या IMF या प्रकल्पाचा एक भाग आहे.

कर्ज देणे

आर्थिक संकट टाळण्यासाठी किंवा कमी करण्यासाठी आर्थिक संकटाचा सामना करत असलेल्या देशांना कर्ज येथे सदस्य कोटा प्रणालीवर आधारित या कर्जासाठी निधीचे योगदान देतात 2019 मध्ये पुढील दशकात या सवलतीच्या कर्ज देण्याच्या प्रक्रिया कल्पनांना समर्थन देण्यासाठी SDR 11.4 रकमेतील कर्ज संसाधने सुरक्षित करण्यात आली.

आयएमएफचा इतिहास (IMF History in Marathi)

आयएमएफची स्थापना ब्रेटन वुड्स कराराचा एक भाग म्हणून 1945 मध्ये झाली ज्याने निश्चित विनिमय दरावर परिवर्तनीय IMF प्रणाली सुरू करून आंतरराष्ट्रीय आर्थिक सहकाऱ्याला प्रोत्साहन देण्याचा प्रयत्न केला त्यावेळी सोन्यासाठी डॉलर प्रति औस $35 या दराने पूर्तता करण्यास योग्य होतं.

एक जागतिक बँक अग्रदूत ब्रेटन वुड्स कराराने द्वितीय विश्वयुद्ध नंतर युरोपच्या पुनर्बांधणीसाठी निधी उपलब्ध करून दिला होता, जो पर्यंत सदस्य होते. 1970 च्या दशकात ब्रेटन वुड्स प्रणाली कोलमडल्यापासून IMF ने विनिमय दारांच्या प्रणालीला प्रोत्साहन दिले आहे याचा अर्थ बाजार शक्ती एकमेकांच्या तुलनेत चलनाचे मूल्य निर्धारित करतात ही व्यवस्था आजही कायम आहे.

आर्थिक संकट टाळण्यासाठी किंवा कमी करण्यासाठी IMF आर्थिक संकटांचा सामना करत असलेल्या देशांना कर्ज देते

आंतरराष्ट्रीय नाणेनिधीची रचना

युनायटेड नेशन आयएमएफचे योग्य काम आणि प्रशासन हाताळणे आहे. आयएमएफ चे प्रमुख व्यवस्थापकीय संचालक असताना ज्याची निवड कार्यकारी मंडळाने पाच वर्षाच्या कार्यकाळात साठी केलेली आहे. इंटरनेशनाल मॉनेटरी फंड मध्ये गवर्नरस मंडळ मंत्री समिती या आणि कार्यकारी मंडळ असतात.

भारत आणि IMF

भारत आयएमएफचा संस्थापक सदस्य आहे. भारताचे केंद्रीय अर्थमंत्री हे IMF च्या बोर्ड ऑफ गव्हर्नर्सवर पदसिद्ध गव्हर्नर आहेत. प्रत्येक सदस्य देशाला पर्यायी राज्यपाल देखील असतो. भारतासाठी पर्यायी गव्हर्नर हे RBI चे गव्हर्नर आहेत. भारतासाठी एक कार्यकारी संचालक देखील आहे जो IMF मध्ये देशाचे प्रतिनिधित्व करतो.

• IMF मध्ये भारताचा कोटा SDR 13,114.4 दशलक्ष आहे ज्यामुळे भारताला 2.76% हिस्सा मिळतो. इंटरनॅशनल मॉनेटरी फंड (IMF) द्वारे 1969 मध्ये तयार केलेल्या स्पेशल ड्रॉइंग राइट्सबद्दल वाचा लिंक केलेल्या लेखात.
• यामुळे भारत हा संघटनेत आठ सर्वात मोठा कोटा धारण करणारा देश बनतो.
• 2000 मध्ये, भारताने IMF कडून घेतलेल्या सर्व कर्जाची परतफेड पूर्ण केली.
• आता भारत आयएमएफमध्ये योगदान देणारा देश आहे.
• आंतरराष्ट्रीय नाणेनिधी (IMF) च्या गव्हर्नन्स आर्किटेक्चरमध्ये उदयोन्मुख अर्थव्यवस्थांनी अधिक प्रभाव प्राप्त केला आहे.

जागतिक आर्थिक मंदीनंतर 2010 मध्ये IMF च्या तत्कालीन 188 सदस्यांनी या सुधारणांवर सहमती दर्शवली होती.
सहा टक्क्यांहून अधिक कोटा शेअर्स अमेरिका आणि युरोपीय देशांमधून उदयोन्मुख आणि विकसनशील देशांमध्ये स्थलांतरित होतील.

कोणत्या देशांना फायदा झाला?

भारताचा मतदानाचा हक्क सध्याच्या 2.3 टक्क्यांवरून 2.63 टक्के आणि चीनचा 3.8 वरून 6.08 टक्के झाला आहे. रशिया आणि ब्राझील हे इतर दोन देश आहेत ज्यांना सुधारणांचा फायदा होतो.

सुधारणांना उशीर का?

• विलंबाच्या कारणांपैकी हे बदल मंजूर करण्यासाठी यूएस काँग्रेसला लागणारा वेळ आहे.
• जरी देशाकडे व्हेटो पॉवर आहे, रिपब्लिकन “यूएस शक्ती कमी होत आहे” बद्दल चिडले आहेत.

फायदे

प्रथमच, कार्यकारी मंडळ पूर्णपणे निवडून आलेल्या कार्यकारी संचालकांचा समावेश करेल, नियुक्त केलेल्या कार्यकारी संचालकांची श्रेणी समाप्त करेल. सध्या, पाच सर्वात मोठे कोटा असलेले सदस्य कार्यकारी संचालकाची नियुक्ती करतात, हे पद अस्तित्वात नाहीसे होईल.
संसाधनातील लक्षणीय वाढ IMF ची संकटांना अधिक प्रभावीपणे प्रतिसाद देण्याची क्षमता मजबूत करेल.
या सुधारणांमुळे IMF ची विश्वासार्हता, परिणामकारकता आणि वैधता बळकट होईल.

शिबा इनू क्रिप्टोकरन्सी माहिती

Final Word:-
IMF Information in Marathi हा आर्टिकल तुम्हाला कसा वाटला आम्हाला कमेंट करून नक्की सांगा आवडल्यास आपल्या फ्रेंड आणि फॅमिली मध्ये शेअर करायला विसरू नका.

आंतरराष्ट्रीय नाणेनिधी संपूर्ण माहिती – IMF Information in Marathi