जागतिक बँकेची माहिती – World Bank Information in Marathi (History, Theme, Quotes, Objective, Purpose and Function)
जागतिक बँकेची माहिती – World Bank Information in Marathi
आजच्या आर्टिकल मध्ये आपण ‘जागतिक बँक’ ‘वर्ल्ड बँक’ विषयी माहिती जाणून घेणार आहोत. जागतिक बँक ही एक आंतरराष्ट्रीय संस्था आहे जी बाजारपेठेतील देशांना गरिबी कमी करण्यास मदत करते. देशातील अत्यंत गरिबी दूर करणे हे त्याचे पहिले ध्येय आहे. 2030 पर्यंत 3% टक्के पेक्षा जास्त लोकांनी दिवसाला $1.90 किंवा त्याहून कमी कमवावे त्यांची इच्छा आहे त्याचे दुसरे ध्येय सामायिक समृद्धीला प्रोत्साहन देणे आहे ते प्रत्येक देशातील तळ्याच्या 40 टक्के लोकांचे उत्पन्न सुधरू इच्छिते 1947 पासून जागतिक बँकेने 12 हजारांहून अधिक प्रकल्पांचा निधी दिलेला आहे.
जागतिक बँक या शब्दाच्या पारंपारिक अर्थाने बँक नाही. त्याऐवजी, त्यात दोन संस्थांचा समावेश आहे. एक म्हणजे ‘इंटरनॅशनल बँक फॉर रिकन्स्ट्रक्शन अँड डेव्हलपमेंट’ जी कर्ज, क्रेडिट आणि अनुदान देते. दुसरी ‘इंटरनॅशनल डेव्हलपमेंट असोसिएशन‘ आहे जी कमी उत्पन्न असलेल्या देशांना कमी- किंवा विना-व्याज कर्ज आणि अनुदान देते.
वर्ड बँकेचा इतिहास – World Bank History in Marathi
World Bank Established: 1944 च्या ब्रेटन वुड्स परिषदेने जागतिक बँकेची स्थापना केली. त्याच्या कर्जामुळे युरोपीय देशांना दुसऱ्या महायुद्धानंतर पुनर्बांधणी करण्यात मदत झाली. यामुळे ती जगातील पहिली बहुपक्षीय विकास बँक बनली.
हे रोख्यांच्या विक्रीतून वित्तपुरवठा करण्यात आला. त्याची पहिली कर्जे फ्रान्स आणि इतर युरोपीय देशांना होती. तेव्हापासून, बँकेने भारत आणि चीन सारख्या विकसनशील देशांसोबत रेल्वेच्या प्रकल्पांवर काम केले आहे.
जागतिक बँकेचे कर्ज वादग्रस्त ठरले. सार्वभौम कर्ज चुकते टाळण्यासाठी अनेक देशांनी त्यांची कर्जे वापरली. हे कर्ज अनेकदा जास्त खर्च आणि मोठ्या प्रमाणावर कर्ज घेण्याचे परिणाम होते. जागतिक बँकेच्या मदतीनेही, अनेक देशांनी त्यांच्या चलनांचे अवमूल्यन केले, ज्यामुळे उच्च चलनवाढ झाली.
याचा मुकाबला करण्यासाठी बँकेला काटकसरीचे उपाय आवश्यक आहेत. कर्ज घेणार्‍या देशांना खर्चात कपात करण्यास आणि त्यांच्या चलनाचे समर्थन करण्यास सहमती द्यावी लागली. दुर्दैवाने, यामुळे सहसा मंदी आली, ज्यामुळे बँकेच्या कर्जाची परतफेड करणे कठीण होते.
बँक जागतिक बँक गटातील इतर तीन संस्थांसोबत जवळून काम करते:
- इंटरनॅशनल फायनान्स कॉर्पोरेशन (IFC) कंपन्या आणि सरकारांना गुंतवणूक, सल्ला आणि मालमत्ता व्यवस्थापन प्रदान करते.
- बहुपक्षीय गुंतवणूक गॅरंटी एजन्सी (MIGA) सावकार आणि गुंतवणूकदारांना युद्धासारख्या राजकीय जोखमीपासून विमा देते.
- इंटरनॅशनल सेंटर फॉर द सेटलमेंट ऑफ इन्व्हेस्टमेंट डिस्प्युट्स (ICSID) गुंतवणूकदार आणि देशांमधील गुंतवणूक विवादांचे निराकरण करते.
- बँकेचे 189 सदस्य देश मालकी शेअर करतात. युनायटेड स्टेट्समध्ये मतदानाची आवड आहे.
जागतिक बँकेचा उद्देश आणि कार्य (Purpose and Function)
जागतिक बँक कमी व्याज कर्ज, व्याजमुक्त क्रेडिट आणि अनुदान देते. हे शिक्षण, आरोग्य आणि पायाभूत सुविधा सुधारण्यावर लक्ष केंद्रित करते . हे देशाचे आर्थिक क्षेत्र, कृषी आणि नैसर्गिक संसाधने व्यवस्थापनाचे आधुनिकीकरण करण्यासाठी निधी वापरते.
- बँकेचा उद्देश “गरीब आणि श्रीमंत देशांमधील आर्थिक भेद दूर करणे” हा आहे.
- हे “श्रीमंत देशाची संसाधने गरीब देशाच्या वाढीमध्ये बदलून” करते.
- “शाश्वत दारिद्र्य निर्मूलन साध्य करण्यासाठी” दीर्घकालीन दृष्टीकोन आहे.
हे उद्दिष्ट साध्य करण्यासाठी, बँक अनेक क्षेत्रांवर लक्ष केंद्रित करते:
- विशेषत: आफ्रिकेतील वाढीला चालना देऊन गरिबीवर मात करा.
- अत्यंत गरिबीचे सर्वात मोठे कारण, युद्धातून उदयास आलेल्या देशांची पुनर्रचना करण्यात मदत करा.
- मध्यम-उत्पन्न देशांना दारिद्र्याबाहेर राहण्यास मदत करण्यासाठी सानुकूलित उपाय प्रदान करते.
- हवामान बदल रोखण्यासाठी सरकारला प्रोत्साहन देते.
- एड्सचा अंत करण्यासाठी भागीदारांसह कार्य.
- आंतरराष्ट्रीय आर्थिक संकटे व्यवस्थापित करा आणि खुल्या व्यापाराला प्रोत्साहन.
- अरब लीगसोबत तीन उद्दिष्टांवर काम: शिक्षण सुधारणे, पायाभूत सुविधा निर्माण करणे आणि छोट्या व्यवसायांना मायक्रोलोन प्रदान करणे.
अहवाल आणि त्याच्या परस्परसंवादी ऑनलाइन डेटाबेसद्वारे विकसनशील देशांसह त्याचे कौशल्य सामायिक.
आंतरराष्ट्रीय नाणेनिधी संपूर्ण माहिती (IMF)
जागतिक बँक गटाचे प्रमुख (World Bank Head)
6 फेब्रुवारी 2019 रोजी राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी डेव्हिड मालपास यांची जागतिक बँकेच्या अध्यक्षपदी नियुक्ती केली. ते अमेरिकेच्या ट्रेझरी विभागाचे आंतरराष्ट्रीय घडामोडींचे अंडर सेक्रेटरी होते. मालपास यांनी चीनला बँक कर्ज देण्यावर टीका केली होती परंतु त्यांना चीन आणि जपानच्या पाठिंब्याची गरज होती, जे युनायटेड स्टेट्स नंतर जागतिक बँकेचे दोन प्रमुख भागधारक आहेत. त्याला 9 एप्रिल 2019 रोजी अधिकृतपणे मान्यता देण्यात आली.
जागतिक बँकेचे अध्यक्ष 25 सदस्यीय कार्यकारी संचालक मंडळाला अहवाल देतात. योगदान देणाऱ्या देशांमध्ये फ्रान्स, जर्मनी, जपान, युनायटेड किंगडम आणि युनायटेड स्टेट्स यांचा समावेश आहे.
युनायटेड स्टेट्सच्या अध्यक्षांनी नामनिर्देशित केलेली व्यक्ती जागतिक बँकेच्या स्थापनेपासून अध्यक्ष म्हणून निवडली जाते. युनायटेड स्टेट्सची मतदान शक्ती 15.62% आहे, ज्यामुळे ते सर्वात मोठे भागधारक बनले आहे. अनेक सदस्य तक्रार करतात की बँक विकसित जगाच्या हिताचे प्रतिनिधित्व करते आणि गरीब देशांना मदत करत नाही.
जागतिक बँक हवामान बदलाशी लढा देत आहे (World Bank Fights Climate Change in Marathi)
जागतिक बँक हवामान बदलाविरुद्धच्या लढ्यात सामील झाली आहे कारण ती 2030 पर्यंत जगातील अधिक लोकसंख्येला दारिद्र्यात ढकलू शकते. विकसनशील देशांमध्ये हवामान-संबंधित सुधारणांसाठी त्यांनी $83 अब्ज देण्याचे वचन दिले आहे आणि 30 गिगावॉट अक्षय ऊर्जा जोडण्याची योजना आखली आहे, लवकर समर्थन 100 दशलक्ष लोकांसाठी चेतावणी प्रणाली आणि 40 देशांसाठी हवामान-स्मार्ट शेती विकसित करणे. बँक तिच्या सर्व प्रकल्पांमध्ये कार्बनची खरी किंमत देखील वापरते.
आकडेवारी आणि अहवाल
जागतिक बँक 200 हून अधिक देशांसाठी डाउनलोड करण्यायोग्य डेटाची संपत्ती प्रदान करते. 2010 मध्ये, बँकेने ओपन डेटा वेबसाइट लाँच केली, जी शेकडो प्रमुख संकेतकांना विनामूल्य प्रवेश प्रदान करते, यासह:
- हवामान बदल, पर्यावरण आणि ऊर्जा
- आरोग्य, जसे की आयुर्मान
- शहरी विकास आणि पायाभूत सुविधा
- श्रम, उत्पन्न आणि शिक्षण
- सरकार, आर्थिक धोरण आणि सार्वभौम कर्ज
- लोकसंख्याशास्त्र जसे की गरिबी, लिंग आणि मदत परिणामकारकता
- व्यवसाय, शेती आणि आर्थिक
वार्षिक जागतिक विकास अहवालासह बँक विकास समस्यांचे सखोल विश्लेषण करते. त्याचे संशोधन अहवाल विकसनशील देशांवरील परिणामांसह व्यापार, आर्थिक प्रवाह आणि वस्तूंच्या किंमतींमधील जागतिक ट्रेंडचे परीक्षण करतात. बँक जागतिक विकास निर्देशक आणि ग्लोबल डेव्हलपमेंट फायनान्स देखील प्रकाशित करते. हे लिटल डेटा बुक, लिटल ग्रीन डेटा बुक आणि वर्ल्ड बँक ऍटलस प्रदान करते.
FATF काय आहे? (Financial Action Task Force)
World Bank Theme 2021 in Marathi
हवामान बदल; नाजूकपणा, संघर्ष आणि हिंसा; लिंग; पायाभूत सुविधा, पीपीपी आणि हमी; आणि ज्ञान व्यवस्थापन.
World Bank Quotes in Marathi
“जागतिक बँकेने पैसा खर्च केला तरच ती टिकू शकते.”
InformationMarathi.Co.In
“केवळ पायाभूत सुविधांनी गरिबी संपणार नाही, जागतिक बँकेला ही हा धडा शिकवावा लागेल. आमच्या सुरुवातीच्या काळात आम्ही विटा आणि मोटारवर खूप विश्वास ठेवत होतो परंतु आता आम्हाला समजले आहे की निधी, तांत्रिक कौशल्य आणि चाचणी केलेले न्यान एकत्र आणणे खूप पुढे जाते.”
InformationMarathi.Co.In
“मला असे वाटते की कोणीही गरीब लोकांची बदनामी करत असेल परंतु जागतिक व्यापार संघटना, जागतिक बँक आणि आंतरराष्ट्रीय नाणेनिधी यांच्या सारख्या संस्था द्वारे आपण हेच करतो.”
InformationMarathi.Co.In
“संपत्ती गरिबांच्या हाती लागत नाही, मला हे माहीत आहे, जागतिक बँकेला हे माहित आहे, गरीब लोकांना हे नेहमीच माहित आहे.”
InformationMarathi.Co.In
“1970 आणि 80 च्या दशकात फास्ट वर्ल्ड हा एक लोकप्रिय वाक्यप्रचार बनला त्यानंतर जागतिक बँकेने देशाचे बींद्र श्रेणीमध्ये वर्गीकरण करण्यास सुरुवात केलेली प्रगती ते अल्पविकसित.”
InformationMarathi.Co.In
वर्ल्ड बँकेचे मुख्यालय कुठे आहे?
वर्ल्ड बँकेचे मुख्यालय वॉशिंग्टन डीसी युनायटेड स्टेट मध्ये आहे. (Washington, D.C., United States)
वर्ल्ड बँकेचे किती सदस्य देश आहेत?
जागतिक बँकेचे 189 सदस्य देश आहेत.
वर्ल्ड बँकेचे प्रमुख कोण आहेत?
डेव्हिड मालपास (David Malpass)
जागतिक बँकेची स्थापना कधी झाली?
जागतिक बँकेची स्थापना जुलै 1944 मध्ये ‘Bretton Woods, New Hampshire, United States’ मध्ये झाली.
Final Word:-
World Bank Inforamtion in Marathi हा आर्टिकल तुम्हाला कसा वाटला आम्हाला कमेंट करून नक्की सांगा, आर्टिकल आवडल्यास आपल्या फ्रेंड आणि फॅमिली मध्ये शेअर करायला विसरू नका.
