ओझोन म्हणजे काय? – Ozone Mhanje Kay
ओझोन हा तीन ऑक्सिजन अणूंनी बनलेला वायू आहे. हे पृथ्वीच्या वातावरणात, मुख्यतः स्ट्रॅटोस्फियरमध्ये आढळते, जे पृथ्वीच्या पृष्ठभागापासून 10 ते 50 किलोमीटरच्या दरम्यान वातावरणाचा थर आहे. ओझोनचा थर सूर्याच्या हानिकारक अतिनील किरणांपासून पृथ्वीवरील जीवनाचे रक्षण करतो.
ओझोन थर कमी होणे
क्लोरोफ्लोरोकार्बन्स (CFCs), हायड्रोक्लोरोफ्लोरोकार्बन्स (HCFCs), हॅलोन्स आणि इतर रसायने यांसारख्या ओझोन-क्षीण करणारे पदार्थ (ODS) सोडल्यामुळे वरच्या वातावरणात पृथ्वीचा ओझोन थर हळूहळू पातळ होणे म्हणजे ओझोन थर कमी होणे. रेफ्रिजरेटर्स, एअर कंडिशनर, एरोसोल कॅन, फोम उडवणारे एजंट आणि सॉल्व्हेंट्स यासह विविध स्रोतांमधून ओडीएस वातावरणात सोडले जातात.
ओझोन थराची उद्दिष्टे
ओझोन थराची उद्दिष्टे मानवी आरोग्य आणि पर्यावरणाला हानिकारक अल्ट्राव्हायोलेट किरणोत्सर्गापासून संरक्षण करणे आणि ओझोन-क्षीण करणारे पदार्थ (ODS) चे उत्पादन आणि वापर थांबवणे हे आहे.
ओझोन वायू
ओझोन वायू हा फिकट निळ्या रंगाचा वायू आहे ज्यामध्ये वैशिष्ट्यपूर्ण तीक्ष्ण गंध आहे. ते अस्थिर आहे आणि सहजपणे ऑक्सिजनमध्ये मोडते.
ओझोन कमी होण्यास कारणीभूत ठरते?
ओझोन कमी होण्याचे मुख्य कारण म्हणजे वातावरणात ओझोन कमी करणारे पदार्थ (ODS) सोडणे. रेफ्रिजरेटर, एअर कंडिशनर, एरोसोल कॅन, फोम उडवणारे एजंट आणि सॉल्व्हेंट्स यासह विविध स्रोतांमधून ओडीएस सोडले जातात.
ओझोन दिवस
ओझोन थराच्या संरक्षणाच्या महत्त्वाबद्दल जागरूकता निर्माण करण्यासाठी दरवर्षी 16 सप्टेंबर रोजी ओझोन दिवस साजरा केला जातो.
ओझोन संरक्षण दिवस?
16 सप्टेंबर 1987 रोजी ओझोनचा थर कमी करणाऱ्या पदार्थांवरील मॉन्ट्रियल प्रोटोकॉलवर स्वाक्षरी केल्याच्या स्मरणार्थ दरवर्षी 16 सप्टेंबर रोजी ओझोन संरक्षण दिवस साजरा केला जातो.
ओझोन छिद्र?
ओझोन छिद्र म्हणजे अंटार्क्टिकवरील स्ट्रॅटोस्फियरमधील ओझोन थराचे पातळ होणे जे प्रत्येक वसंत ऋतूमध्ये होते. ओझोन छिद्र वातावरणात ओझोन कमी करणारे पदार्थ (ODS) सोडल्यामुळे होते.
ओझोन छिद्र ही एक गंभीर समस्या आहे कारण ते सूर्यापासून अधिक हानिकारक अल्ट्राव्हायोलेट विकिरण पृथ्वीच्या पृष्ठभागावर पोहोचू देते. यामुळे त्वचेचा कर्करोग, मोतीबिंदू आणि इतर आरोग्य समस्या उद्भवू शकतात. हे वनस्पती आणि प्राणी देखील नुकसान करू शकते.
मॉन्ट्रियल प्रोटोकॉल हा एक आंतरराष्ट्रीय करार आहे ज्यावर 196 देशांनी स्वाक्षरी केली आहे. करार ODS च्या उत्पादनावर आणि वापरावर बंदी घालतो आणि ओझोन थर वाचवण्याचे श्रेय दिले जाते.
ओझोनचा थर हळुहळू सावरत आहे, पण तरीही तो १९८० पूर्वीच्या स्तरावर परतला नाही. ODS चा वापर थांबवून आणि ओझोन थर कमी न करणाऱ्या पर्यायांचा वापर करून ओझोन थराचे संरक्षण करणे सुरू ठेवणे महत्त्वाचे आहे.
ओझोन थर जतन करण्यासाठी आंतरराष्ट्रीय दिवस दरवर्षी 16 सप्टेंबर रोजी साजरा केला जातो.
युनायटेड नेशन्स जनरल असेंब्ली 1994 मध्ये 16 सप्टेंबर 1987 रोजी ओझोन थर नष्ट करणार्‍या पदार्थांवरील मॉन्ट्रियल प्रोटोकॉलवर स्वाक्षरी केल्याच्या स्मरणार्थ.
ओझोन थर हा पृथ्वीच्या वातावरणातील वायूचा एक थर आहे जो आपल्याला सूर्याच्या हानिकारक अतिनील किरणांपासून संरक्षण करतो.
क्लोरोफ्लोरोकार्बन्स (CFCs), हायड्रोक्लोरोफ्लोरोकार्बन्स (HCFCs), हॅलोन्स आणि इतर ओझोन-विघटन करणारे पदार्थ (ODS) ओझोन थराच्या ऱ्हासासाठी जबाबदार असल्याचे आढळून आले. हे पदार्थ रेफ्रिजरेटर्स, एअर कंडिशनर्स आणि एरोसोल कॅनसह विविध उत्पादनांमध्ये वापरले जातात.
मॉन्ट्रियल प्रोटोकॉल हा एक आंतरराष्ट्रीय करार आहे ज्यावर 196 देशांनी स्वाक्षरी केली आहे. करार ODS च्या उत्पादनावर आणि वापरावर बंदी घालतो आणि ओझोन थर वाचवण्याचे श्रेय दिले जाते.
ओझोनचा थर हळुहळू सावरत आहे, पण तरीही तो १९८० पूर्वीच्या स्तरावर परतला नाही. ODS चा वापर थांबवून आणि ओझोन थर कमी न करणाऱ्या पर्यायांचा वापर करून ओझोन थराचे संरक्षण करणे सुरू ठेवणे महत्त्वाचे आहे.
ओझोन थर संरक्षित करण्यासाठी येथे काही गोष्टी आहेत:
- ओडीएस नसलेल्या उत्पादनांचा वापर करा, जसे की रेफ्रिजरेटर आणि एअर कंडिशनर जे सीएफसीऐवजी एचएफसी वापरतात.
- तुमची उपकरणे आणि ODS असलेली इतर उत्पादने रीसायकल करा.
- ओझोन थराच्या संरक्षणासाठी काम करणाऱ्या व्यवसायांना समर्थन द्या.
- ओझोन थर संरक्षित करण्याच्या महत्त्वाबद्दल इतरांना शिक्षित करा.
- ही पावले उचलून, आम्ही ओझोनचा थर पुन्हा सावरतो आणि हानिकारक अल्ट्राव्हायोलेट किरणोत्सर्गापासून आपले संरक्षण करतो याची खात्री करण्यात मदत करू शकतो.
