राष्ट्रीय पंचायती राज दिवस: National Panchayati Raj Day 2022 in Marathi (Theme, History, Significance, Quotes)

राष्ट्रीय पंचायती राज दिवस: National Panchayati Raj Day 2022 in Marathi (Theme, History, Significance, Quotes)

Telegram Group Join Now
WhatsApp Group Join Now

राष्ट्रीय पंचायती राज दिवस – National Panchayati Raj Day 2022 in Marathi

24 एप्रिल 2022
भारतीय राज्यघटनेने पंचायतींना ‘स्वराज्य संस्था’ म्हणून मान्यता दिली आहे. आपल्या देशात २.५१ लाख पंचायती आहेत ज्यात २.३९ लाख ग्रामपंचायती, ६९०४ ब्लॉक पंचायती आणि ५८९ जिल्हा पंचायती आहेत. 29 लाखांहून अधिक पंचायत प्रतिनिधी आहेत. 2021-26 या कालावधीसाठी 15 व्या वित्त आयोगाअंतर्गत रु. ग्रामीण स्थानिक स्वराज्य संस्था (RLBs)/पंचायतींसाठी 2,36,805 कोटींची शिफारस करण्यात आली आहे.

National Panchayati Raj Day 2022: Theme in Marathi

यंदा कोणत्याही विशिष्ट थीमशिवाय हा उत्सव साजरा केला जाणार आहे. दरवर्षी गावपातळीवर विविध कार्यक्रम, चर्चासत्र आणि इतर कार्यक्रम होतात. देशातील सर्वोत्कृष्ट पंचायतींच्या कार्याची दखल घेणारे पुरस्कार सोहळे हे यंदाचे वैशिष्ट्य आहे.

National Panchayati Raj Day 2022: History in Marathi

पंचायती राज संस्था प्रदीर्घ काळापासून अस्तित्वात असल्या तरी, नियमित निवडणुका न होणे, प्रदीर्घ काळ यासह अनेक कारणांमुळे या संस्थांना व्यवहार्य आणि प्रतिसाद देणार्‍या लोकसंस्थेचा दर्जा आणि प्रतिष्ठा प्राप्त करता आली नाही, असे निदर्शनास आले आहे. सुपर सत्रे, अनुसूचित जाती, अनुसूचित जमाती आणि महिलांसारख्या दुर्बल घटकांचे अपुरे प्रतिनिधित्व, अधिकारांचे अपुरे हस्तांतरण आणि आर्थिक संसाधनांचा अभाव.

24 एप्रिल 1993 पासून अंमलात आलेला संविधान (73 वी दुरुस्ती) कायदा, 1992 मुळे पंचायती राज संस्थांना घटनात्मक दर्जा देण्यात आला आहे. अशा प्रकारे ही तारीख तळागाळातील राजकीय सत्तेच्या विकेंद्रीकरणाच्या इतिहासातील एक निर्णायक क्षण आहे. 73व्या घटनादुरुस्तीचा प्रभाव ग्रामीण भारतामध्ये खूपच दिसून येतो कारण त्यामुळे सत्ता समीकरणे अपरिवर्तनीयपणे बदलली आहेत.

त्यानुसार, भारत सरकारने राज्यांशी चर्चा करून २४ एप्रिल हा राष्ट्रीय पंचायती राज दिवस म्हणून साजरा करण्याचा निर्णय घेतला. पंचायत राज मंत्रालयातर्फे या स्मारकाचे आयोजन करण्यात येत आहे.

2010 पासून 24 एप्रिल रोजी राष्ट्रीय पंचायती राज दिन (NPRD) साजरा केला जात आहे.

National Panchayati Raj Day 2022: Significance in Marathi

आझादी का अमृत महोत्सवाचा विचार करता, एनपीआरडीचा यंदाचा उत्सव खूप खास आहे.

पंचायती राज मंत्रालय (MoPR), भारत सरकार 2011-12 पासून राज्य सरकारे/केंद्रशासित प्रदेश प्रशासनांनी शिफारस केलेल्या सर्वोत्तम कामगिरी करणाऱ्या पंचायतींना प्रोत्साहन देत आहे. राष्ट्रीय पंचायत राज दिन कार्यक्रमादरम्यान, उत्कृष्ट कामगिरी करणाऱ्या पंचायतींना खालील पुरस्कार दिले जात आहेत.

दीनदयाळ उपाध्याय पंचायत सशक्तिकरण पुरस्कार (DDUPSP) – सेवा आणि सार्वजनिक वितरणात सुधारणा करण्यासाठी प्रत्येक स्तरावर PRIs द्वारे केलेल्या चांगल्या कामाची ओळख म्हणून सर्व राज्ये/केंद्रशासित प्रदेशातील सर्वोत्तम कामगिरी करणाऱ्या पंचायतींना (जिल्हा, मध्यवर्ती आणि ग्रामपंचायत) दिला जातो.

वस्तू स्वच्छता, नागरी सेवा (पिण्याचे पाणी, पथदिवे, पायाभूत सुविधा), नैसर्गिक संसाधन व्यवस्थापन, उपेक्षित विभाग (महिला, अनुसूचित जाती/जमाती, अपंग, ज्येष्ठ नागरिक), सामाजिक क्षेत्रातील कामगिरी, आपत्ती व्यवस्थापन, समुदाय आधारित संस्था/ जीपी, महसूल निर्मिती आणि ई-गव्हर्नन्समधील नाविन्यपूर्ण उपक्रमांना पाठिंबा देण्यासाठी स्वैच्छिक कृती करणाऱ्या व्यक्ती. नानाजी देशमुख राष्ट्रीय गौरव ग्रामसभा पुरस्कार (NDRGGSP) ग्रामपंचायती/ग्रामपरिषदांना ग्रामसभांचा समावेश करून सामाजिक-आर्थिक विकासात उत्कृष्ट योगदान दिल्याबद्दल दिला जातो.

ग्रामपंचायत विकास आराखडा (GPDP) पुरस्कार: ज्या ग्रामपंचायती/ग्रामपरिषदेने आपला GPDP विकसित केला आहे त्या राज्य/केंद्रशासित प्रदेश विशिष्ट मार्गदर्शक तत्त्वांनुसार MoPR ने जारी केलेल्या मॉडेल मार्गदर्शक तत्त्वांच्या अनुषंगाने तयार केला आहे.

बालस्नेही ग्रामपंचायत पुरस्कार सर्वोत्कृष्ट कामगिरी करणाऱ्या ग्रामपंचायत/ग्रामपरिषदेला बालस्नेही प्रथा अंगीकारण्यासाठी दिला जातो.

National Panchayati Raj Day 2022: Facts in Marathi

डिजिटल इंडिया मोहीम अस्तित्वात आल्यानंतर अनेक गोष्टी डिजिटल प्लॅटफॉर्मच्या माध्यमातून केल्या जात आहेत. पंचायतीही महत्त्वाच्या योजनेत मागे नव्हत्या कारण 2021 मध्ये प्रथमच पंचायतींच्या खात्यात पैसे हस्तांतरित करण्यात आले.

National Panchayati Raj Day 2022: Quotes in Marathi

“जेव्हा पंचायत राज प्रस्थापित होईल, जे हिंसाचार कधीही करू शकत नाही ते जनमत करेल.”

महात्मा गांधी

“लोकांचा आवाज हा देवाचा आवाज आहे, पंचायतीचा आवाज आहे,”

महात्मा गांधी

“सर्वांगीण प्रगती आणि तळागाळातील सहभागाच्या माध्यमातून आमचे सरकार ‘ग्राम उदय से भारत उदय’ प्रत्यक्षात आणण्याच्या दिशेने काम करत आहे”

नरेंद्र मोदी

राष्ट्रीय पंचायती राज दिवस – National Panchayati Raj Day 2022 in Marathi

Leave a Comment

Join Information Marathi Group Join Group