कृषी, पशुसंवर्धन, दुग्धविकास आणि मत्स्यव्यवसाय विभाग (DADF) हा भारत सरकारच्या कृषी आणि शेतकरी कल्याण मंत्रालयाचा एक विभाग आहे. हे भारतातील कृषी, पशुसंवर्धन, दुग्धव्यवसाय विकास आणि मत्स्यव्यवसाय विकासासाठी जबाबदार आहे.
DADF ची स्थापना 1991 मध्ये पशुसंवर्धन आणि दुग्धव्यवसाय विभाग आणि मत्स्यव्यवसाय विभाग यांचे विलीनीकरण करून करण्यात आली. विभागाचे प्रमुख सचिव जे भारतीय प्रशासकीय सेवेतील वरिष्ठ अधिकारी आहेत. DADF चे मुख्यालय कृषी भवन, नवी दिल्ली येथे आहे.
DADF कडे विविध जबाबदाऱ्या आहेत, यासह:
- कृषी, पशुसंवर्धन, दुग्धविकास आणि मत्स्यव्यवसाय विकासासाठी धोरणे तयार करणे आणि अंमलबजावणी करणे
- शेतकरी, मच्छिमार आणि दुग्ध उत्पादकांना आर्थिक आणि तांत्रिक सहाय्य प्रदान करणे
- कृषी, पशुसंवर्धन, दुग्धविकास आणि मत्स्यपालन क्षेत्रात संशोधन आणि विकास करणे
- योजना आणि कार्यक्रमांच्या अंमलबजावणीचे परीक्षण आणि मूल्यमापन
- शेतकरी, मच्छीमार आणि दुग्ध व्यवसायी यांच्यापर्यंत माहिती आणि तंत्रज्ञानाचा प्रसार करणे
DADF मध्ये अनेक योजना आणि कार्यक्रम आहेत ज्या राज्य सरकारे आणि केंद्रशासित प्रदेशांद्वारे राबवल्या जातात. DADF च्या काही महत्वाच्या योजना आणि कार्यक्रम आहेत:
- प्रधानमंत्री कृषी सिंचाई योजना (PMKSY)
- राष्ट्रीय कृषी विकास योजना (RKVY)
- राष्ट्रीय दुग्धविकास कार्यक्रम (NDDP)
- प्रधानमंत्री मत्स्य संपदा योजना (PMMSY)
- निळी क्रांती
DADF च्या नियंत्रणाखाली अनेक संशोधन संस्था आणि संस्था देखील आहेत, जसे की:
- भारतीय कृषी संशोधन परिषद (ICAR)
- राष्ट्रीय दुग्ध संशोधन संस्था (NDRI)
- केंद्रीय अंतर्देशीय मत्स्य संशोधन संस्था (CIFRI)
- केंद्रीय सागरी मत्स्य संशोधन संस्था (CMFRI)
- राष्ट्रीय मत्स्य विकास मंडळ (NFDB)
DADF भारतातील कृषी, पशुसंवर्धन, दुग्धव्यवसाय विकास आणि मत्स्यव्यवसायाच्या विकासामध्ये महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावत आहे. उत्पादन आणि उत्पादकता वाढवणे, कृषी उत्पादनाची गुणवत्ता सुधारणे आणि शेतकऱ्यांसाठी शेती अधिक फायदेशीर बनवणे यासाठी विभाग कार्यरत आहे. DADF शाश्वत शेतीला प्रोत्साहन देण्यासाठी आणि पर्यावरणाचे संरक्षण करण्यासाठी देखील काम करत आहे.
