वैशाख पौर्णिमा हिंदू दिनदर्शिकेनुसार वैशाख महिन्याच्या पौर्णिमेला साजरी केली जाते. या व्रताचे धार्मिक आणि आध्यात्मिक महत्त्व आहे. हे बौद्ध धर्माच्या अनुयायांसाठी देखील महत्त्वाचे मानले जाते कारण ती बुद्ध पौर्णिमा म्हणून देखील साजरी केली जाते, जी गौतम बुद्धांच्या जन्म, ज्ञान आणि निर्वाणाची प्राप्ती दर्शवते.
वैशाख पौर्णिमेच्या व्रताचे महत्त्व
धार्मिक महत्त्व: वैशाख पौर्णिमेचा दिवस धार्मिक विधी आणि उपासनेसाठी महत्त्वाचा मानला जातो. या दिवशी गंगा स्नान, दान, व्रत यांचे विशेष महत्त्व आहे.
अध्यात्मिक महत्त्व: हा दिवस आत्मशुद्धी, ध्यान आणि भगवान विष्णूच्या उपासनेसाठी खास आहे. सत्यनारायण व्रत आणि कथा आयोजित करणे देखील शुभ मानले जाते.
बौद्ध धर्मातील महत्त्व: हा दिवस गौतम बुद्धांच्या जीवनातील तीन महत्त्वाच्या घटनांना समर्पित आहे-जन्म, ज्ञानप्राप्ती आणि महापरिनिर्वाण. म्हणून याला बुद्ध पौर्णिमा असेही म्हणतात.
उपवास पद्धत
स्नान आणि पूजा: उपवास करणाऱ्याने सकाळी लवकर उठून आंघोळ करून स्वच्छ वस्त्रे परिधान करावीत. यानंतर भगवान विष्णू किंवा भगवान बुद्धाची पूजा करा.
ध्यान आणि मंत्र: या दिवशी ध्यान आणि मंत्रजप करण्याची विशेष परंपरा आहे. “ओम नमो भगवते वासुदेवाय” किंवा “ओम मणि पद्मे हूं” या मंत्राचा जप करणे शुभ मानले जाते.
सत्यनारायण कथा: अनेक लोक या दिवशी सत्यनारायण व्रत आणि कथा आयोजित करतात. ही कथा कुटुंबाच्या समृद्धीसाठी आणि शांतीसाठी सांगितली जाते.
दान: उपवासाच्या काळात दानधर्माला विशेष महत्त्व असते. गरीब आणि गरजूंना अन्न, कपडे आणि पैसे दान करा.
अन्न: भक्त दिवसभर उपवास करतात आणि संध्याकाळी पूजा केल्यानंतर फळे किंवा सात्विक अन्न सेवन करतात.
विशेष लक्ष
- या दिवशी गंगा स्नान करणे अत्यंत पुण्यकारक मानले जाते.
- व्रत पूर्ण भक्तिभावाने व नियमांचे पालन करावे.
- मन शुद्ध आणि शांत ठेवून ध्यान आणि उपासनेत मग्न राहा.
वैशाख पौर्णिमेचे व्रत पाळल्याने मानसिक आणि आध्यात्मिक शांती मिळते आणि जीवनात सकारात्मक ऊर्जा मिळते.