देशद्रोह कायदा काय आहे? Sedition Law in Marathi (Meaning, Information, History) #seditionlaw
देशद्रोह कायदा काय आहे? Sedition Law in Marathi
देशद्रोह कायदा काय आहे?
1837 मध्ये ब्रिटिश इतिहासकार-राजकारणी थॉमस बॅबिंग्टन मॅकॉले यांनी तयार केलेल्या, राजद्रोहाची व्याख्या ‘जो कोणी, शब्दांद्वारे, एकतर बोलून किंवा लिहून, किंवा चिन्हांद्वारे किंवा दृश्यमान प्रतिनिधित्वाद्वारे, किंवा अन्यथा, द्वेष आणण्याचा किंवा आणण्याचा प्रयत्न करतो, किंवा तिरस्कार, किंवा उत्तेजित करणे किंवा भारतातील कायद्याद्वारे स्थापित सरकारबद्दल असंतोष निर्माण करण्याचा प्रयत्न करणे.
Sedition Law Meaning in Marathi
भारतीय दंड संहितेच्या कलम 124A मध्ये असे म्हटले आहे की जर एखादी व्यक्ती द्वेष किंवा तिरस्कार घडवून आणण्याचा प्रयत्न करत असेल किंवा कायद्यानुसार स्थापन केलेल्या सरकारच्या विरोधात उत्तेजित किंवा असंतोष निर्माण करण्याचा प्रयत्न करत असेल तर ती देशद्रोहाचा गुन्हा करते. यात जास्तीत जास्त जन्मठेपेची शिक्षा ठोठावण्यात आली आहे.
Sedition Law History in Marathi
1870 मध्ये भारतीय दंड संहितेच्या कलम 124 A मध्ये समाविष्ट केलेला देशद्रोहाचा आरोप, ब्रिटिश वसाहती सरकारने प्रामुख्याने प्रमुख भारतीय स्वातंत्र्यसैनिकांचे लेखन आणि भाषणे दडपण्यासाठी लादले होते. महात्मा गांधी, लोकमान्य टिळक आणि जोगेंद्रचंद्र बोस यांसारख्या नेत्यांचे लिखाण दडपण्यात आले आणि ब्रिटीश राजवटीवरील त्यांच्या टिप्पण्यांसाठी त्यांच्यावर देशद्रोहाचा खटला चालवण्यात आला.
कलम 124A नुसार , देशद्रोह हा अजामीनपात्र गुन्हा आहे, ज्याला दंडासह तीन वर्षापासून जन्मठेपेपर्यंतची शिक्षा होऊ शकते. या कायद्यांतर्गत आरोप असलेल्या व्यक्तीला सरकारी नोकरीपासूनही बंदी आहे आणि त्यांचा पासपोर्ट सरकारने जप्त केला आहे. योगायोगाने, 2010 मध्ये युनायटेड किंग्डमने देशद्रोहाचा आरोप रद्द केला होता.
देशद्रोहावर कायदा आयोग काय म्हणतो?
भारतीय कायदा आयोगाच्या 2018 च्या अहवालानुसार, राज्यघटना तयार करताना, संविधान सभेने तत्कालीन कलम 13 अंतर्गत भाषण आणि अभिव्यक्ती स्वातंत्र्यावर निर्बंध म्हणून देशद्रोहाचा समावेश करण्यास विरोध केला होता. त्या तरतुदीला वसाहती काळातील सावली म्हणून पाहिले होते. स्वतंत्र भारतात दिवसाचा प्रकाश दिसत नाही. तथापि, हा गुन्हा आयपीसीच्या कलम 124A अंतर्गत राहिला.
अहवालाचा निष्कर्ष असा आहे की, “लोकशाहीत एकाच गीताच्या पुस्तकातून गाणे हा देशभक्तीचा मानदंड नाही. लोकांना त्यांच्या देशाप्रती त्यांची आपुलकी त्यांच्या पद्धतीने दाखवण्याचे स्वातंत्र्य असले पाहिजे. असे करण्यासाठी, सरकारच्या धोरणातील त्रुटी दाखवून विधायक टीका किंवा वादविवाद करू शकतात. अशा विचारांमध्ये वापरलेली अभिव्यक्ती काहींना कठोर आणि अप्रिय असू शकते, परंतु ते कृतींना देशद्रोही ठरवत नाही”. कलम 124A फक्त अशा प्रकरणांमध्ये लागू केले जावे ज्यामध्ये कोणत्याही कृत्यामागील हेतू सार्वजनिक सुव्यवस्था बिघडवणे किंवा हिंसाचार आणि बेकायदेशीर मार्गांनी सरकार उलथून टाकणे असेल.
आयोगाने असे सुचवले आहे की आयपीसीचे कलम 124A (देशद्रोह) कायम राहिले पाहिजे; तथापि, ‘देशद्रोह’ या शब्दाच्या जागी दुस-या शब्दाचा वापर करता येईल का, याची छाननी व्हायला हवी. शिवाय, द्वेषयुक्त भाषण म्हणून ‘अपमान करण्याचा अधिकार’ पात्र आहे की नाही याची देखील छाननी करणे आवश्यक आहे, असे अहवालात म्हटले आहे. हे देशद्रोह आणि भाषण स्वातंत्र्याचा अधिकार यांच्यात संतुलन राखण्याचे आणि देशद्रोहाच्या आरोपाच्या गैरवापरापासून संरक्षण स्थापित करण्याचे आवाहन करते.
देशद्रोह म्हणून कोणती शिक्षा आहे?
कलम 124A नुसार , देशद्रोह हा अजामीनपात्र गुन्हा आहे, ज्याला दंडासह तीन वर्षापासून जन्मठेपेपर्यंतची शिक्षा होऊ शकते. या कायद्यांतर्गत आरोप असलेल्या व्यक्तीला सरकारी नोकरीपासूनही बंदी आहे आणि त्यांचा पासपोर्ट सरकारने जप्त केला आहे.
Sedition Law Definition in Marathi
राजद्रोहाची व्याख्या ‘जो कोणी, शब्दांद्वारे, एकतर बोलून किंवा लिहून, किंवा चिन्हांद्वारे किंवा दृश्यमान प्रतिनिधित्वाद्वारे, किंवा अन्यथा, द्वेष आणण्याचा किंवा आणण्याचा प्रयत्न करतो, किंवा तिरस्कार, किंवा उत्तेजित करणे किंवा भारतातील कायद्याद्वारे स्थापित सरकारबद्दल असंतोष निर्माण करण्याचा प्रयत्न करणे.
