राष्ट्रीय पोषण दिवस National Nutrition Day Information Marathi: हा पोषण पदार्थ सेवन करण्याचा दिवस आहे. चांगल्या आरोग्यासाठी आणि आरोग्यासाठी संतुलित आहार महत्त्वाचा आहे. तर, लोकांना आपल्या जीवनात पोषण आणि त्याचे महत्व जागरूक करण्यासाठी आणि कुपोषणाच्या समस्येला आळा घालण्यासाठी दरवर्षी 1 सप्टेंबर ते 7 सप्टेंबर दरम्यान राष्ट्रीय पोषण सप्ताह साजरा केला जातो. चला तर जाणून घेऊया राष्ट्रीय पोषण दिवस बदल थोडीशी रंजक माहिती.
राष्ट्रीय पोषण दिवस | National Nutrition Day Information Marathi
राष्ट्रीय पोषण दिवस 2021: हा 1 ते 7 सप्टेंबर दरम्यान साजरा केला जातो आणि त्याचा उद्देश चांगला पोषण आणि आरोग्याविषयी जागरूकता पसरवणे आहे. सरकारने पोषण, चांगले अन्न, निरोगी शरीर, मन आणि जीवनशैली यावर लक्ष केंद्रित करून पुढाकार घेतला आहे.
राष्ट्रीय पोषण दिवस 2021 थीम इतिहास आणि महत्त्व
पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी मन की बातच्या ताज्या भाषणात नमूद केले की सप्टेंबर महिना पोषण महिना म्हणून साजरा केला जाईल. त्यांनी लक्ष केंद्रित केले की राष्ट्र आणि पोषण यांचा अतिशय जवळचा संबंध आहे. त्याने आठवले – “यथा अन्नम तथा मन्नम.” याचा अर्थ असा की मानसिक आणि बौद्धिक विकास थेट आपल्या अन्नाच्या गुणवत्तेशी संबंधित आहे.
पोषण आणि योग्य पोषण हे मुलांना आणि विद्यार्थ्यांना त्यांची इष्टतम क्षमता प्राप्त करण्यात मदत करण्यात महत्वाची भूमिका बजावते यावरही त्यांनी प्रकाश टाकला. म्हणून, मुलांचे चांगले पोषण होणे आवश्यक आहे आणि आईला योग्य पोषण मिळणे आवश्यक आहे. ते पुढे म्हणाले की पोषण म्हणजे केवळ खाणे नव्हे तर आवश्यक पोषक तत्त्वे जसे मीठ, जीवनसत्त्वे इ.
ते असेही म्हणाले की जसे वर्गात एक मॉनिटर असतो, त्याचप्रमाणे पोषण मॉनिटर असावा. रिपोर्ट कार्ड प्रमाणेच, एक पोषण कार्ड असावे जे देखील सादर केले जावे. माय गव्ह पोर्टलवर, पोषण महिन्याच्या दरम्यान, अन्न आणि पोषण प्रश्नोत्तर, तसेच मेम स्पर्धा आयोजित केली जाईल. श्रोत्यांना सहभागी होण्याचे आवाहनही त्यांनी केले. त्यांनी स्टॅच्यू ऑफ युनिटी बद्दल माहिती दिली जिथे एक अनोखे प्रकारचे पोषण पार्क देखील तयार केले गेले आहे. तेथे कोणीही साक्षीदार असू शकतो आणि मजा आणि मस्ती सह पोषण संबंधित ज्ञान मिळवू शकतो.
भारताचा कृषी निधी तयार केला जात आहे. यात प्रत्येक जिल्ह्यात पिकवलेली पिके आणि त्यांच्या संबंधित पोषणमूल्यांशी संबंधित माहिती असेल. पंतप्रधानांनी श्रोत्यांना पौष्टिक आहार खाण्यास आणि पोषण महिन्यात निरोगी राहण्यास सांगितले.
म्हणूनच, मानवी शरीरासाठी आणि आरोग्याच्या कल्याणासाठी पोषणाचे महत्त्व लोकांना जागरूक करण्यासाठी 1 सप्टेंबर ते 7 सप्टेंबर पर्यंत दरवर्षी राष्ट्रीय पोषण सप्ताह साजरा केला जातो. लोकांनी आपल्या दैनंदिन दिनक्रमात निरोगी आहाराचा समावेश करावा जसे की संपूर्ण धान्य, फळे, भाज्या, चरबीमुक्त दूध इ. पोषणाने भरलेले जे केवळ वाढीस मदत करत नाही तर रोगप्रतिकारक शक्ती मजबूत करते.
राष्ट्रीय पोषण दिवस 2021 थीम
- राष्ट्रीय पोषण सप्ताह 2021 ची थीम ‘योग्य खा, चावा घेऊन चावा’ आहे.
- राष्ट्रीय पोषण सप्ताहा 2018 ची थीम ‘अन्नासह पुढे जा’ आणि 2017 मध्ये ‘इष्टतम शिशु आणि तरुण बाल आहार पद्धती: उत्तम बाल आरोग्य’ होती .
यावेळी थीम पौष्टिकतेच्या मुख्य स्त्रोतावर लक्ष केंद्रित करते जी शहाणपणाने निवडली पाहिजे आणि आपल्याला मातृ निसर्गाने प्रदान केलेल्या पौष्टिक आहाराचे पर्याय शोधण्याची आवश्यकता आहे. तसेच, पोषण सप्ताह एका वेळी एका थीमद्वारे निरोगी समाजाच्या दिशेने एक समग्र दृष्टीकोन प्रसारित करतो.
राष्ट्रीय पोषण दिवस इतिहास
अमेरिकन डायटेटिक असोसिएशन (आता अकादमी ऑफ न्यूट्रिशन अँड डायटेटिक्स) च्या सदस्यांनी मार्च 1973 मध्ये राष्ट्रीय पोषण सप्ताहाची सुरुवात केली जेणेकरून आहारशास्त्राच्या व्यवसायाला प्रोत्साहन देताना पोषण शिक्षणाचा संदेश लोकांपर्यंत पोहचवता येईल. 1980 मध्ये जनतेने त्यास मोठा प्रतिसाद दर्शविला आणि आठवडाभराचा उत्सव विस्तारून महिनाभर साजरा झाला.
1982 मध्ये केंद्र सरकारने भारतात राष्ट्रीय पोषण सप्ताह साजरा करण्यास सुरुवात केली. पोषणमूल्यांचे महत्त्व समजून घेण्यासाठी आणि निरोगी, शाश्वत जीवनशैली अंगीकारण्यासाठी समाज म्हणून लोकांना जागरूकता आणि प्रोत्साहन देण्यासाठी ही मोहीम सुरू करण्यात आली. आपल्या सर्वांना माहित आहे की कुपोषण हे देशाच्या सर्वांगीण विकासातील एक मुख्य अडथळा आहे ज्यावर मात करण्यासाठी आणि त्यावर अंकुश ठेवण्यासाठी राष्ट्रीय पोषण सप्ताह साजरा केला जातो.
पोषणाचे महत्त्व
पोषण हे पदार्थांचे सेवन आणि वापर करण्याचे शास्त्र किंवा प्रथा आहे. अन्न आपल्या शरीराला ऊर्जा, प्रथिने, आवश्यक चरबी, जीवनसत्त्वे आणि खनिजे पुरवते, जगण्यासाठी, वाढण्यास आणि योग्यरित्या कार्य करण्यासाठी. म्हणूनच, चांगल्या आरोग्यासाठी आणि कल्याणासाठी संतुलित आहार महत्त्वाचा आहे. असे म्हटले जाते की अस्वस्थ आहारामुळे आहाराशी संबंधित अनेक आजारांचा धोका वाढतो.
चांगले पोषण आवश्यक आहे कारण
- खराब आहारामुळे, कल्याण कमी होते.
- निरोगी वजन व्यवस्थापित करण्यास मदत करते.
- रोगप्रतिकारक शक्ती राखते.
- ऊर्जा प्रदान करा.
- वृद्धत्वाचा प्रभाव विलंब होतो.
- जुनाट आजारांचा धोका कमी होतो.
- निरोगी खाणे देखील आपल्या मूडवर सकारात्मक परिणाम करते.
- निरोगी आहारामुळे आयुष्य वाढते.
- तसेच, निरोगी आहारामुळे लक्ष वाढते.
तुम्हाला माहित आहे का की मानवी शरीराला सात प्रमुख प्रकारच्या पोषक तत्वांची आवश्यकता असते? सर्व पोषक ऊर्जा पुरवत नाहीत परंतु तरीही पाणी आणि फायबर सारखे महत्वाचे आहेत. सूक्ष्म पोषक घटक देखील महत्वाचे आहेत परंतु कमी प्रमाणात आवश्यक आहेत. आवश्यक सेंद्रिय संयुगे जीवनसत्त्वे आहेत जी शरीर संश्लेषित करू शकत नाही.
कुपोषण म्हणजे काय?
कुपोषण ही असंतुलित पोषण पातळीची शारीरिक अवस्था आहे. हे कमी पोषण किंवा अतिपोषणामुळे होऊ शकते. तुम्हाला माहित आहे का की कॅलरीज, प्रथिने किंवा इतर पोषक घटकांच्या कमतरतेमुळे कुपोषण होऊ शकते? दुसरीकडे, जास्त पोषण म्हणजे खूप जास्त कॅलरीज खाणे. कोणीतरी आपल्या शरीराच्या गरजेपेक्षा जास्त कॅलरीज खातो आणि कुपोषित स्थितीकडे नेतो. कदाचित ते पौष्टिक अन्न जसे फळे, भाज्या, प्रथिने, संपूर्ण धान्य इत्यादी खात नाहीत, ज्यामुळे व्हिटॅमिन, मिनरल किंवा प्रोटीनची कमतरता होऊ शकते. विशेषत: लहान मुलांमध्ये कुपोषणामुळे रोगप्रतिकारक शक्ती कमी झाल्यामुळे वाढ खुंटणे, विकासात विलंब आणि अधिक आजार होऊ शकतात. वेळेवर कुपोषणाचे निदान होणे महत्वाचे आहे.
म्हणूनच, आपण असे म्हणू शकतो की निरोगी राहण्यासाठी आपल्या जीवनात संतुलित आहार महत्वाची भूमिका बजावतो आणि त्यासाठी पोषण बद्दल योग्य ज्ञान अत्यंत आवश्यक आहे. म्हणून, लोकांना निरोगी जीवनाबद्दल जागरूक करण्यासाठी आणि आहाराचे योग्य सेवन करण्यासाठी दरवर्षी 1 ते 7 सप्टेंबर दरम्यान राष्ट्रीय पोषण सप्ताह साजरा केला जातो.
या 9 चुकांमुळे अन्नाचे पोषणमूल्य कमी होते
स्वयंपाक करताना लोक अनेकदा अशा चुका करतात, ज्यामुळे त्यांचे पोषणमूल्य कमी होते. या चुका केल्यानंतर तुमच्या पौष्टिक आहाराचे पोषणमूल्य तुम्हाला वाटते तितके नाही. आज आम्ही तुम्हाला पोषण सप्ताहात सांगू की स्वयंपाक करताना तुम्ही कोणत्या चुका टाळाव्यात.
- बेकिंग किंवा भाजणे – मांसामध्ये प्रगत ग्लाइकेशन एंड प्रोडक्ट्स (AGEs) नावाची नैसर्गिक संयुगे असतात. जेव्हा उच्च तापमानावर मांस शिजवले जाते तेव्हा हे संयुग देखील तयार केले जाते. शरीरातील AGE च्या मोठ्या प्रमाणामुळे दाह आणि इंसुलिन प्रतिरोध वाढू शकतो. यामुळे प्रीडायबिटीज आणि टाइप -2 मधुमेहाचा धोका देखील वाढू शकतो. जेव्हा लिंबूवर्गीय रस, व्हिनेगर, टोमॅटोचा रस आणि वाइन यासारख्या असिडसह मांस मिसळले जाते तेव्हा AGE नियंत्रित केले जाऊ शकते.
- नैसर्गिक ऑलिव्ह तेल – नैसर्गिक ऑलिव्ह ऑइलमध्ये असलेल्या ओमेगा -3, ओमेगा -6 सारख्या निरोगी चरबी आपल्या मेंदूच्या आरोग्यास प्रोत्साहन देतात आणि चरबी-विद्रव्य जीवनसत्त्वे-ए, डी, ई आणि के शोषण्यास मदत करतात. पण याचा अर्थ असा नाही की आम्ही प्रत्येक वेळी वापरतो.
- प्रख्यात आहारतज्ञ केल्सी कॉनरेओ म्हणतात की नैसर्गिक ऑलिव्ह ऑइलचा वापर 320 अंश फॅरेनहाइटवर टाळावा. या तापमानात ते जळणे आणि धूम्रपान करणे सुरू करते. यामुळे, शरीराला फायदेशीर असलेले पोषक मरतात आणि हानिकारक दाहक मुक्त रॅडिकल्स वाढतात.
- मांसाचे जीवाणू – खोलीच्या तपमानावर मांस उघडे ठेवल्याने जीवाणूंना प्रथिने तयार होतात, ज्यामुळे अन्नजन्य आजारांचा धोका वाढतो. न्यू जर्सीचे प्रसिद्ध आहारतज्ज्ञ मॅन्डी एनराइट म्हणतात, ‘फ्रीजरमधून मांस बाहेर काढण्याऐवजी ते फ्रीजमध्ये सुरक्षित ठेवा. फ्रिजमध्ये फळे किंवा भाज्या यासारख्या इतर खाद्यपदार्थांपासून मांस वेगळे ठेवा.
- स्टोव्हजवळ तेल – स्वयंपाकघरात, लोक बहुतेक वेळा स्टोव्हजवळ तेल आणि मसाल्यांचे कंटेनर ठेवतात, जेणेकरून ते स्वयंपाक करताना सोयीस्कर असतील. पण तुम्हाला माहीत आहे का की स्टोव्हमधून निघणारी उष्णता तेल खराब करते आणि यामुळे जलद दाह आणि मुक्त रॅडिकल्सला प्रोत्साहन मिळते. स्वयंपाक तेल नेहमी थंड ठिकाणी ठेवा.
- फळे आणि भाज्यांची साल – बहुतेक लोक फळे आणि भाज्या खाण्यापूर्वी सोलून काढतात. कदाचित तुम्हाला माहिती नसेल की असे केल्याने अन्नाचे पौष्टिक मूल्य कमी होते. फिलाडेल्फियामधील पोषणतज्ज्ञ जेनी फ्रीडमन म्हणतात, ‘या सालांमध्ये कॅल्शियम, पोटॅशियम आणि जीवनसत्त्वे यांसारखे अनेक फायदेशीर घटक असू शकतात. त्यात फायबर देखील असू शकतात. म्हणूनच, शक्य असल्यास, काही फळे आणि भाज्या सोलल्याशिवाय खा.
- लिंबूवर्गीय फळे कापणे – लोक सहसा लिंबू आणि संत्री सारखी फळे कापतात आणि ती आगाऊ ठेवतात. असे केल्याने लिंबूवर्गीय फळांचे पौष्टिक मूल्य कमी होते. तज्ञांचे म्हणणे आहे की व्हिटॅमिन-सी एक अत्यंत संवेदनशील जीवनसत्व आहे ज्याची क्षमता प्रकाश आणि हवेमध्ये कमी करता येते. जर तुम्ही त्यांचा स्वयंपाक, रस किंवा कोशिंबीर बनवण्यासाठी वापर करणार असाल, तर ते आधी कापू नका.
- भाज्या उकळणे – तुम्ही कधी पाहिले आहे की ब्रोकोली, हिरवे वाटाणे किंवा शतावरी सारख्या भाज्या पाण्यात उकळल्याने पाण्याचा रंग हिरवा होऊ लागतो. भाज्यांच्या हिरव्या रंगात एक विशेष प्रकारचे पोषण आहे, जे बर्याच काळासाठी स्वयंपाक किंवा उकळल्याने नष्ट केले जाऊ शकते.
- कॅलिफोर्नियातील आहारतज्ज्ञ एमी बेर्सन म्हणतात की, दीर्घकाळ भाज्या उकळल्याने त्यांचे पौष्टिक मूल्य 40-50 टक्क्यांनी कमी होऊ शकते. तज्ञ म्हणतात की आपण दोन मिनिटांपेक्षा जास्त भाज्या उकळू नयेत. भाज्या शिजवण्यापूर्वी थंड पाण्यात ठेवा, यामुळे त्यांचे पोषणमूल्य टिकून राहण्याची शक्यता वाढते.
राष्ट्रीय पोषण अभियान मराठी
देशातील कुपोषणाच्या समस्येचे निराकरण करण्यासाठी सरकार थेट लक्ष्यित हस्तक्षेप म्हणून छत्री एकात्मिक बाल विकास सेवा योजनेअंतर्गत अनेक योजना आणि कार्यक्रम राबवत आहे. या सर्व योजना पौष्टिकतेशी संबंधित एक किंवा इतर पैलूंना संबोधित करतात आणि देशातील पोषण परिणाम सुधारण्याची क्षमता आहे.
कुपोषण हे मृत्यूचे थेट कारण नसून संक्रमणाचा प्रतिकार कमी करून मृत्यू आणि विकृतीमध्ये योगदान देते. मुलांच्या मृत्यूची अनेक कारणे आहेत जसे की अकाली जन्म, कमी वजन, न्यूमोनिया, अतिसार रोग, असंसर्गजन्य रोग, जन्म दम आणि जन्मजात आघात, जखम, जन्मजात विसंगती, तीव्र जीवाणू सेप्सिस आणि गंभीर संक्रमण इ.
पोषण अभियान (राष्ट्रीय पोषण मिशन) हा भारत सरकारच्या महिला आणि बालविकास मंत्रालयाचा (MWCD) एक प्रमुख कार्यक्रम आहे, जो विविध कार्यक्रमांसह अभिसरण सुनिश्चित करतो अर्थात अंगणवाडी सेवा, प्रधानमंत्री मातृ वंदना योजना (PMMVY), किशोरवयीन मुलांसाठी योजना MWCD जननी सुरक्षा योजना (JSY), राष्ट्रीय आरोग्य अभियान (NHM), स्वच्छ भारत मिशन, सार्वजनिक वितरण प्रणाली (PDS), विभाग अन्न व सार्वजनिक वितरण, महात्मा गांधी राष्ट्रीय ग्रामीण रोजगार हमी योजना (MGNREGS) आणि मंत्रालयातील मुली (SAG) पिण्याचे पाणी आणि स्वच्छता या सारखे अभियान चालवले जातात.
____________________________
1. ऑर्गन डोनेशन डे >
____________________________
2. इंटरनॅशनल डावाहात दिवस >
____________________________
3. जागतिक मच्छर दिन >
____________________________
4. व्हॅलेंटाईन डे >
____________________________
5. सद्भावना दिवस >
____________________________
informationmarathi.co.in
FAQ
Q: आपण पोषण दिवस का साजरा करतो?
Ans: मुलांचा योग्य विकास होण्यासाठी.
Q: पोषण दिवस 2021 कधी आहे?
Ans: 1 सप्टेंबर ते 7 सप्टेंबर पर्यत.
Q: राष्ट्रीय पोषण सप्ताह कधी आहे?
Ans: 1 ते 7 सप्टेंबर.
Q: 2021 साठी राष्ट्रीय पोषण महिन्याची थीम काय आहे?
Ans: योग्य अन्न खा आणि चावून खा.
Final Word:-
राष्ट्रीय पोषण दिवस National Nutrition Day Information Marathi हा आर्टिकल तुम्हाला कसा वाटला आम्हाला कमेंट करून नक्की सांगा आवडल्यास आपल्या फ्रेंड आणि फॅमिली मध्ये शेअर करायला विसरू नका.
1 thought on “राष्ट्रीय पोषण दिवस | National Nutrition Day Information Marathi”