नागपंचमी: Nag Panchami Mahiti in Marathi
नाग देवाचा उत्सव
नाग पंचमी हा एक हिंदू सण आहे जो नाग देवाच्या सन्मानार्थ साजरा केला जातो. हे हिंदू चंद्र महिन्याच्या श्रावण महिन्याच्या तेजस्वी अर्ध्या पाचव्या दिवशी पाळले जाते. या लेखात आपण नागपंचमीचा इतिहास, महत्त्व आणि उत्सव याबद्दल सविस्तर चर्चा करू.
नागपंचमीचा इतिहास (History)
शतकानुशतके सापांची पूजा हा भारतीय संस्कृतीचा भाग आहे. असे मानले जाते की साप पर्यावरणाचे रक्षक आहेत आणि नशीब आणि समृद्धी आणतात. नागपंचमीचा उगम प्राचीन काळापासून शोधला जाऊ शकतो जेव्हा लोक विविध रोगांपासून संरक्षण करण्यासाठी आणि चांगली कापणी सुनिश्चित करण्यासाठी सापांची पूजा करत असत.
हिंदू पौराणिक कथेनुसार, भगवान श्रीकृष्णाने सर्प राजा कालियाचा पराभव केला आणि वृंदावनातील लोकांना त्याच्या क्रोधापासून वाचवले. त्यामुळे वाईटावर चांगल्याच्या विजयाची आठवण म्हणून नागपंचमी साजरी केली जाते.
नागपंचमीचे महत्त्व (Significance)
नागपंचमी हा हिंदू धर्मातील महत्त्वाचा सण आहे. सापांची पूजा केल्याने घरामध्ये सौभाग्य आणि समृद्धी येते असे मानले जाते. सापाला दूध अर्पण केल्याने व्याधी व रोग बरे होतात असे मानले जाते.
भगवान शिवाशी संबंधित असल्याने हिंदू धर्मातही सापांना पवित्र मानले जाते. देवाला अनेकदा त्याच्या गळ्यात साप घातलेले चित्रित केले जाते, जे भय आणि मृत्यूवरील त्याच्या नियंत्रणाचे प्रतीक आहे. त्यामुळे नागपंचमी हा भगवान शंकराची पूजा करण्याचाही दिवस मानला जातो.
नागपंचमीचा उत्सव (Festival)
नागपंचमी संपूर्ण भारतात साजरी केली जाते, विशेषत: महाराष्ट्र, कर्नाटक, आंध्र प्रदेश आणि तामिळनाडू या राज्यांमध्ये. या दिवशी लोक जिवंत साप किंवा चांदी, दगड किंवा मातीपासून बनवलेल्या मूर्तीची पूजा करतात.
दिवसाची सुरुवात लोक अंघोळ करून नवीन कपडे घालून करतात. ते भगवान शिवाची प्रार्थना करतात आणि नंतर सापांना दूध, मिठाई आणि फुले अर्पण करतात. नागांना विशेष आंघोळ घालून त्यांना सिंदूर आणि हळद लावून सजवले जाते.
भारताच्या काही भागात नागपंचमीला लोक उपवास करतात. ते मीठ, आंबट आणि तळलेले अन्न खाणे टाळतात.
नागपंचमीच्या वेळी घ्यावयाची खबरदारी:
सापांची पूजा करताना काही खबरदारी घेणे आवश्यक आहे. लोकांनी कोणत्याही प्रकारे सापांना इजा करू नये किंवा मारू नये. तसेच सापांचा प्रादुर्भाव असलेल्या भागात जाणे टाळावे.
घरात साप दिसल्यास तो काढण्यासाठी लोकांनी प्रशिक्षित व्यावसायिकाची मदत घ्यावी. सापांना स्वतः हाताळणे योग्य नाही कारण ते धोकादायक असू शकते.
नागपंचमीचा अर्थ काय?
नाग पंचमी हा एक हिंदू सण आहे जो नाग देवाच्या सन्मानार्थ साजरा केला जातो. हे हिंदू चंद्र महिन्याच्या श्रावण महिन्याच्या तेजस्वी अर्ध्या पाचव्या दिवशी पाळले जाते.
नागपंचमी का साजरी केली जाते?
नागपंचमी हा सर्प राजा कालियावर भगवान कृष्णाच्या विजयाच्या स्मरणार्थ आणि सौभाग्य आणि समृद्धीसाठी सर्पदेवाकडून आशीर्वाद घेण्यासाठी साजरी केली जाते.
नागपंचमी कशी साजरी केली जाते?
नागपंचमीच्या दिवशी लोक जिवंत साप किंवा चांदी, दगड किंवा मातीच्या मूर्तींची पूजा करतात. ते सापांना दूध, मिठाई आणि फुले अर्पण करतात आणि त्यांना सिंदूर आणि हळदीने सजवतात.
निष्कर्ष
नागपंचमी हा नागदेवतेचा उत्सव साजरा करणारा एक अनोखा सण आहे. कृतज्ञता व्यक्त करण्याचा आणि पर्यावरणाच्या संरक्षकांकडून आशीर्वाद घेण्याचा हा दिवस आहे. संपूर्ण भारतात हा सण मोठ्या उत्साहात आणि भक्तिभावाने साजरा केला जातो.