“गदर” म्हणजे काय? – Gadar Meaning in Marathi
“गदर” या शब्दाचा इंग्रजीत विशिष्ट अर्थ नाही. तथापि, हे लक्षात घेण्यासारखे आहे की “गदर” हा हिंदी शब्द आहे ज्याचा अर्थ इंग्रजीत “विद्रोह” किंवा “बंड” असा होतो. दडपशाही व्यवस्था किंवा सरकारांविरुद्ध प्रतिकार किंवा उठाव या कृतींचे वर्णन करण्यासाठी याचा वापर केला जातो. ब्रिटीश वसाहतवादी राजवटीविरुद्ध भारताच्या स्वातंत्र्य लढ्यादरम्यान या शब्दाला महत्त्व प्राप्त झाले. “गदर” या शब्दात अन्यायाविरुद्ध लढण्याची आणि विरोध करण्याची भावना आहे.
गदर पार्टी, ज्याला गदर पार्टी म्हणूनही ओळखले जाते, ही 20 व्या शतकाच्या सुरुवातीला भारतीय प्रवासींनी स्थापन केलेली एक राजकीय संघटना होती. भारतातील ब्रिटीश वसाहतवादी राजवट उलथून टाकण्याच्या उद्देशाने अमेरिकेत 1913 मध्ये त्याची स्थापना करण्यात आली. पक्षाचे नाव, “गदर” याचा अर्थ हिंदीत “विद्रोह” किंवा “बंड” असा होतो.
भारतीय स्वातंत्र्यलढ्यात गदर पक्षाचा मोठा वाटा होता. त्याचे सदस्य, प्रामुख्याने पंजाबी स्थलांतरितांनी, ब्रिटीश राजवटीत भारतीयांच्या दुर्दशेबद्दल जागरुकता निर्माण करण्यासाठी आणि स्वातंत्र्याच्या कारणासाठी समर्थन एकत्रित करण्यासाठी सक्रियपणे कार्य केले. पक्षाने “द गदर” नावाचे साप्ताहिक वृत्तपत्र प्रकाशित केले, ज्याने क्रांतिकारी विचारांचा प्रसार आणि ब्रिटिश राजवटीविरुद्ध प्रतिकार संघटित करण्यासाठी एक व्यासपीठ म्हणून काम केले.
ब्रिटिश भारतीय सैन्यात सेवा करणाऱ्या भारतीय सैनिकांच्या पाठिंब्याने गदर पक्षाने भारतात सशस्त्र उठावांची मालिका आखली. तथापि, त्यांच्या योजनांचा शोध लागला आणि पक्षाच्या अनेक नेत्यांना अटक करून तुरुंगात टाकण्यात आले.
गदर पक्षाचे सशस्त्र बंड यशस्वी झाले नसले तरी भारतीय स्वातंत्र्य चळवळीतील त्याचे कार्य आणि योगदान लक्षणीय राहिले. पक्षाच्या प्रयत्नांमुळे देशभक्तीची भावना निर्माण झाली आणि भारतातील भविष्यातील क्रांतिकारी चळवळींचा पाया घातला गेला. ब्रिटिश औपनिवेशिक राजवटीतील अन्यायाविषयी जागरुकता निर्माण करण्यात आणि भारताच्या स्वातंत्र्याची गरज अधोरेखित करण्यात गदर पक्षाने महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली.
