एल निनो म्हणजे काय? El Nino Information in Marathi (El Nino Full Form in Marathi, El Nino Effect in Marathi, EI Nino Meaning in Marathi, El Nino Effect in India, EL NIÑO and LA NIÑA Effect in Marathi)
एल निनो म्हणजे काय? El Nino Information in Marathi
El Nino Information in Marathi: एल निओ (El Nino) हे प्रशांत महासागराच्या भूमध्य प्रदेशातील एका सागरी घटनेचे नाव आहे जे पश्चिम किनारपट्टीवर वसलेल्या इक्वेडोर आणि पेरू देशांच्या किनारपट्टीच्या समुद्राच्या पाण्यात काही वर्षांच्या कालावधीत घडते. दक्षिण अमेरिकेचे ही महासागरातील उलथापालथ आहे आणि त्यामुळे पृष्ठभागावरील पाण्याचे तापमान सामान्यपेक्षा जास्त होते.
एल निनो हा एक स्पॅनिश शब्द आहे ज्याचा शाब्दिक अर्थ बाळ आहे. वैज्ञानिक अर्थाने, अल-निनो हे पॅसिफिक महासागराच्या विषुववृत्तीय प्रदेशातील एका सागरी घटनेचे नाव आहे, जे पश्चिम किनारपट्टीवर असलेल्या इक्वेडोर आणि पेरू देशांच्या किनारपट्टीच्या समुद्राच्या पाण्यात काही वर्षांच्या अंतराने घडते. दक्षिण अमेरिकेचे हे महासागरातील उथळपणा आहे आणि त्यामुळे पृष्ठभागावरील पाण्याचे तापमान सामान्यपेक्षा जास्त होते. हे सहसा डिसेंबरमध्ये ख्रिसमसच्या आसपास सुरू होते. हा येशू ख्रिस्ताच्या जन्माचा काळ आहे. आणि कदाचित म्हणूनच या घटनेला एल-निनो हे नाव मिळाले, जे बाळ येशूचे प्रतीक आहे.
जेव्हा समुद्राच्या पृष्ठभागाचे पाणी जास्त गरम होते तेव्हा ते पृष्ठभागावरच राहते. या घटनेमुळे समुद्राखाली येणार्‍या पाण्याच्या नैसर्गिक प्रवाहात व्यत्यय येतो. साधारणपणे, समुद्राच्या खोलीतून वर येणारे पाणी माशांसाठी मोठ्या प्रमाणात अन्न घेऊन येते. एल-निनोमुळे ही क्रिया थांबते. त्यामुळे मासे मरण्यास सुरुवात होते आणि मच्छिमारांसाठी हा सर्वात वेदनादायक काळ आहे. एकदा सुरू झाल्यानंतर, या प्रक्रियेस अनेक आठवडे किंवा महिने लागतात. एल निनो अनेकदा दहा वर्षांत दोनदा आणि कधी कधी तीन वेळा येतो. एल-निनो वाऱ्याची दिशा बदलण्यात, कमकुवत होण्यात आणि समुद्राच्या पृष्ठभागाच्या पाण्याचे तापमान वाढवण्यात विशेष भूमिका बजावते. एल निओच्या प्रभावांपैकी एक म्हणजे पावसाचे प्रमुख क्षेत्र बदलतात. परिणामी, जगातील जास्त पाऊस पडणाऱ्या प्रदेशात कमी पाऊस पडतो आणि कमी पाऊस असलेल्या प्रदेशात जास्त पाऊस पडतो. कधी कधी उलटही घडते.
उष्णकटिबंधीय प्रशांत महासागरातील तापमान आणि वातावरणातील बदलांना एल निओ म्हणतात, ज्यामुळे जगभरातील हवामान विस्कळीत होते. ही एक वारंवार घडणारी हवामान घटना आहे जी प्रामुख्याने दक्षिण अमेरिकेच्या पॅसिफिक किनारपट्टीला प्रभावित करते, परंतु जगभरातील हवामानावर त्याचा नाट्यमय परिणाम होतो.
El Nino Full Form in Marathi
एल निनो म्हणजे लिटल बॉय किंवा स्पॅनिशमध्ये ख्रिस्त चाइल्ड. दक्षिण अमेरिकन मच्छिमारांनी 1600 च्या दशकात पॅसिफिक महासागरात असामान्यपणे उबदार पाण्याचा कालावधी पाहिला. त्यांनी वापरलेले पूर्ण नाव एल निनो डी नविदाद होते, कारण एल निनो सामान्यत: डिसेंबरच्या आसपास असतो.
- El Nino Full Form in Marathi: El Nino Means Little Boy, or Christ Child in Spanish.
El Nino Meaning in Marathi
El Nino Meaning in Marathi: ‘एल-निनो’ म्हणून उच्चारल्या गेलेल्या, स्पॅनिशमध्ये या शब्दाचा अर्थ ‘बालक’ आहे आणि पेरूच्या मच्छिमारांनी लहान मुलाच्या नावावर येशूचे नाव ठेवले आहे कारण त्याचे परिणाम सहसा ख्रिसमसच्या आसपास जाणवतात. यामध्ये पॅसिफिक महासागराचे पाणी अधूनमधून गरम केले जाते, ज्यामुळे तीव्र हवामान होते. एल निओचे नेमके कारण, तीव्रता आणि कालावधी अचूकपणे ज्ञात नाही. उबदार एल निओ टप्पा साधारणतः 8-10 महिने टिकतो.
एल निनो – एक नैसर्गिक भौगोलिक घटनासामान्यतः, व्यापार वारे प्रशांत महासागराच्या बाजूने पश्चिमेकडे वाहतात, दक्षिण अमेरिकन किनार्‍यावरील उबदार पृष्ठभागाच्या पाण्याला ऑस्ट्रेलिया आणि फिलीपिन्सच्या दिशेने ढकलतात. पेरुव्हियन किनार्‍यावरील पाणी थंड आणि पोषक तत्वांनी समृद्ध आहे जे प्राथमिक उत्पादक, विविध सागरी परिसंस्था आणि प्रमुख मासे यांना जीवन प्रदान करतात.
एल निओ दरम्यान, मध्य आणि पश्चिम प्रशांत महासागरात व्यापारी वारे थंड होतात. यामुळे कोमट पाणी पृष्ठभागावर साचू देते, ज्यामुळे गोठवणाऱ्या पाण्यामुळे निर्माण झालेले पोषक घटक खाली सरकतात आणि प्लँक्टन आणि इतर जलचर जसे की मासे मारतात आणि अनेक समुद्री पक्ष्यांसाठी अन्नाची कमतरता असते. याला एल निओ प्रभाव म्हणतात जो जगभरातील हवामान प्रणालीच्या विनाशकारी व्यत्ययासाठी जबाबदार आहे.
इंडोनेशियातील 1983 चा दुष्काळ, दुष्काळामुळे ऑस्ट्रेलियातील जंगलात लागलेली आग, कॅलिफोर्नियातील अतिवृष्टी आणि पेरूच्या किनार्‍यावरील अँकोव्ही मत्स्यपालनाचा नाश यासारख्या बर्‍याच विनाशांचे श्रेय एल निओला दिले गेले आहे. असे मानले जाते की 1982/83 मध्ये यामुळे जगभरात 2000 लोकांचा मृत्यू झाला आणि $12 अब्जांचे नुकसान झाले.
एल निनो प्रभाव – El Nino Effect in Marathi
1997/98 मध्ये याचा परिणाम खूप हानीकारक होता. अमेरिकेत पुराने कहर केला, चीनमध्ये टायफूनने नुकसान केले, ऑस्ट्रिया दुष्काळाने होरपळला आणि आग्नेय आशिया आणि ब्राझीलचा काही भाग वणव्याने जळून खाक झाला. इंडोनेशियाने ५० वर्षांतील सर्वात कठीण दुष्काळ अनुभवला आहे आणि ग्वाडालजारामध्ये १८८१ नंतर पहिल्यांदाच मेक्सिकोमध्ये बर्फवृष्टी झाली आहे. याचा परिणाम हिंदी महासागरातील मान्सून वाऱ्यांच्या चक्रावर झाला. जेव्हा पॅसिफिकमध्ये दाबाची उपस्थिती जास्त होते तेव्हा आफ्रिकेपासून ऑस्ट्रेलियापर्यंत हिंदी महासागरात तो कमी होऊ लागतो. उष्णकटिबंधीय पॅसिफिकमधील आणि बाहेरील बदल ही एक वेगळी घटना नसून एका मोठ्या दोलनाचा भाग आहे हे दाखवणारी ही पहिली घटना होती.
एल निनोचा भारतावर कसा परिणाम होतो? – El Nino Effect in India
एल निनोच्या काळात भारतातील मान्सून अनेकदा कमकुवत असतो. परंतु हे नेहमीच असे नसते. असा अंदाज आहे की गेल्या 130 वर्षांतील भारतातील सर्व दुष्काळांपैकी 60% दुष्काळ एल निनोशी जुळला आहे. ही अशी वर्षे आहेत जेव्हा पाऊस सामान्यपेक्षा 10% कमी होता. तथापि, प्रत्येक एल निनोमुळे दुष्काळ किंवा खराब मान्सून झाला नाही.
एल निनोचा नकारात्मक प्रभाव हिंदी महासागरातील द्विध्रुवामुळे नाकारला जातो. जेव्हा पश्चिम आणि पूर्व हिंद महासागराच्या समुद्राच्या तापमानात सकारात्मक फरक असतो तेव्हा असे होते.
EL NIÑO आणि LA NIÑA चे परिणाम काय आहेत? – EL NIÑO and LA NIÑA Effect in Marathi
एल निनो आणि ला निना केवळ समुद्राचे तापमानच नाही तर जमिनीवर किती पाऊस पडतो यावरही परिणाम करतात. कोणते चक्र येते (आणि केव्हा) यावर अवलंबून, याचा अर्थ दुष्काळ किंवा पूर असू शकतो.
सामान्यतः, एल निनो आणि त्याचे उबदार पाणी दुष्काळाशी संबंधित आहे, तर ला निना वाढत्या पुराशी संबंधित आहे. परंतु, जागतिक हवामान प्रणाली अतिशय गुंतागुंतीची असल्यामुळे, हे नेहमीच नसते. उदाहरणार्थ, 2015 मध्ये, अल निनोमुळे वेगवेगळ्या ठिकाणी पूर आणि दुष्काळ असे दोन्ही प्रकार घडले.
