12 ज्योतिर्लिंगांची माहिती – Jyotirlinga Information in Marathi: दिव्य ज्योतिर्लिंग अध्यात्मिक निवासस्थानाचा प्रवास हिंदू पौराणिक कथांमधील ज्योतिर्लिंगांचे महत्त्व एक्सप्लोर करा आणि भगवान शिवाच्या अमर्याद शक्तीचे प्रतिनिधित्व करणार्‍या बारा पूजनीय देवस्थानांबद्दल जाणून घ्या.
परिचय
हिंदू पौराणिक कथांमध्ये, ज्योतिर्लिंगांना सर्वात पवित्र आणि शक्तिशाली देवस्थान मानले जाते जे भगवान शिवाच्या असीम शक्तीला मूर्त रूप देते. ज्योतिर्लिंगाचे भाषांतर “प्रकाशाचा स्तंभ” असे केले जाते आणि असे मानले जाते की भगवान शिव आपल्या भक्तांना आशीर्वाद देण्यासाठी प्रकाशाच्या अग्निस्तंभाच्या रूपात प्रकट झाले. भारतात बारा ज्योतिर्लिंगे आहेत, प्रत्येकाची एक अनोखी आख्यायिका आणि महत्त्व आहे. ज्योतिर्लिंग जगभरातील लाखो भक्तांद्वारे पूज्य आहेत आणि हिंदू संस्कृती आणि परंपरांचा एक महत्त्वाचा भाग आहेत. या लेखात आपण ज्योतिर्लिंगांचे महत्त्व जाणून घेऊ आणि या दैवी तीर्थांची आभासी फेरफटका मारू.
ज्योतिर्लिंगाचे महत्त्व
ज्योतिर्लिंगांना हिंदू धर्मातील सर्वात पवित्र तीर्थस्थान मानले जाते आणि ते भगवान शिवाच्या असीम शक्तीचे प्रतिनिधित्व करतात असे मानले जाते. ही तीर्थक्षेत्रे अशी ठिकाणे मानली जातात जिथे भगवान शिव प्रकाशाच्या अग्नीस्तंभाच्या रूपात प्रकट झाले होते आणि प्रत्येक ज्योतिर्लिंगाशी संबंधित एक अनोखी आख्यायिका आहे. ज्योतिर्लिंगांची जगभरात लाखो भाविक पूजा करतात आणि असे मानले जाते की या मंदिरांना भेट दिल्याने एखाद्याचे पाप धुऊन ते भगवान शिवाच्या जवळ येतात.
12 ज्योतिर्लिंग नावे व ठिकाण
| 12 ज्योतिर्लिंगाचे नाव | स्थान/ठिकाण |
| सोमनाथ ज्योतिर्लिंग | वेरावळ (गुजरात, भारत) |
| मलिकार्जुन ज्योतिर्लिंग | श्री शैल्यम (आंध्र प्रदेश, भारत) |
| महाकालेश्वर ज्योतिर्लिंग | उज्जैन (मध्यप्रदेश, भारत) |
| ओमकारेश्वर ज्योतिर्लिंग | ओंकार माधंता (मध्यप्रदेश, भारत) |
| केदारनाथ ज्योतिर्लिंग | केदारनाथ (उत्तराखंड, भारत) |
| भीमाशंकर ज्योतिर्लिंग | भीमाशंकर पुणे (महाराष्ट्र, भारत) |
| विश्वेश्वर ज्योतिर्लिंग | वाराणसी (उत्तर प्रदेश, भारत) |
| त्रंबकेश्वर ज्योतिर्लिंग | नाशिक (महाराष्ट्र, भारत) |
| वैद्यनाथ ज्योतिर्लिंग | झारखंड, भारत |
| घृष्णेश्वर ज्योतिर्लिंग | औरंगाबाद (महाराष्ट्र, भारत) |
| रामेश्वरम ज्योतिर्लिंग | रामेश्वर (तामिळनाडू, भारत) |
| नागनाथ ज्योतिर्लिंग | औंढा नागनाथ (महाराष्ट्र, भारत) |
सोमनाथ ज्योतिर्लिंग (Somnath Jyotirlinga): गुजरातमध्ये स्थित, सोमनाथ ज्योतिर्लिंग हे बारा ज्योतिर्लिंगांपैकी पहिले मानले जाते. मंदिर अनेक वेळा नष्ट झाले आणि पुन्हा बांधले गेले आणि असे म्हटले जाते की भगवान शिवाने स्वतः मंदिराचे आक्रमणकर्त्यांपासून संरक्षण केले.
मल्लिकार्जुन ज्योतिर्लिंग (Mallikarjuna Jyotirlinga): आंध्र प्रदेशात स्थित, मल्लिकार्जुन ज्योतिर्लिंग हे असे स्थान मानले जाते जेथे भगवान शिव आणि पार्वती दीर्घ विभक्त झाल्यानंतर पुन्हा एकत्र आले.
महाकालेश्वर ज्योतिर्लिंग (Mahakaleshwar Jyotirlinga): मध्य प्रदेशात स्थित, महाकालेश्वर ज्योतिर्लिंग हे दक्षिणेकडे तोंड करणारे एकमेव ज्योतिर्लिंग असल्याचे मानले जाते. हे मंदिर देखील बारा ज्योतिर्लिंगांपैकी एक आहे जे स्वयं-प्रकट असल्याचे मानले जाते.
ओंकारेश्वर ज्योतिर्लिंग (Omkareshwar Jyotirlinga): मध्य प्रदेशात स्थित, ओंकारेश्वर ज्योतिर्लिंग हे ठिकाण मानले जाते जेथे भगवान शिवाने विंध्य राक्षसाचा पराभव केला होता.
केदारनाथ ज्योतिर्लिंग (Kedarnath Jyotirlinga): उत्तराखंडमध्ये स्थित, केदारनाथ ज्योतिर्लिंग हे ठिकाण मानले जाते जेथे भगवान शिव त्यांच्या भक्तांना बैलाच्या रूपात प्रकट झाले होते.
भीमाशंकर ज्योतिर्लिंग (Bhimashankar Jyotirlinga): महाराष्ट्रात स्थित, भीमाशंकर ज्योतिर्लिंग हे ठिकाण मानले जाते जेथे भगवान शिवाने भीमा राक्षसाचा पराभव केला होता.
विश्वनाथ ज्योतिर्लिंग (Vishwanath Jyotirlinga): उत्तर प्रदेशमध्ये स्थित, विश्वनाथ ज्योतिर्लिंग हे असे स्थान मानले जाते जेथे भगवान शिव आपल्या भक्तांना आशीर्वाद देण्यासाठी प्रकाशस्तंभ म्हणून प्रकट झाले.
त्र्यंबकेश्वर ज्योतिर्लिंग (Trimbakeshwar Jyotirlinga): महाराष्ट्रात स्थित, त्र्यंबकेश्वर ज्योतिर्लिंग हे ठिकाण मानले जाते जेथे भगवान शिवाने आपल्या भक्तांना आशीर्वाद देण्यासाठी लिंगाचे रूप घेतले होते.
वैद्यनाथ ज्योतिर्लिंग (Vaidyanath Jyotirlinga): झारखंडमध्ये स्थित, वैद्यनाथ ज्योतिर्लिंग हे असे स्थान मानले जाते जेथे भगवान शिव आपल्या भक्तांना बरे करण्यासाठी वैद्य म्हणून प्रकट झाले होते.
घृष्णेश्वर ज्योतिर्लिंग (Grishneshwar Jyotirlinga): घृष्णेश्वर ज्योतिर्लिंग हे १२ ज्योतिर्लिंगांपैकी एक आहे, जे भगवान शंकराचे सर्वात पवित्र निवासस्थान मानले जाते. हे वेरूळ शहरात आहे, जे भारताच्या महाराष्ट्र राज्यातील औरंगाबादपासून अंदाजे 30 किमी अंतरावर आहे.
रामेश्वरम ज्योतिर्लिंग (Rameswaram Jyotirlinga): रामेश्वरम ज्योतिर्लिंग हे १२ ज्योतिर्लिंगांपैकी एक आहे, जे भगवान शिवाचे सर्वात पवित्र निवासस्थान मानले जाते. हे रामेश्वरम शहरात स्थित आहे, जे दक्षिण भारतातील तामिळनाडू राज्यातील एका बेटावर वसलेले आहे.
नागनाथ ज्योतिर्लिंग (Nagnath Jyotirlinga): नागनाथ ज्योतिर्लिंग हे १२ ज्योतिर्लिंगांपैकी एक आहे, जे भगवान शिवाचे सर्वात पवित्र निवासस्थान मानले जाते. हे भारताच्या महाराष्ट्र राज्यातील औंढा नागनाथ शहरात आहे.
